Ο Riz Kahn στο Al Jazeera έχει καλεσμένους τον πρώην υπουργό Οικονομικών επί κυβέρνησης Σημίτη, Γιάννο Παπαντωνίου, τον οικονομολόγο Mark Weisbrot και τον Alexander Mirtchev, σύμβουλο σε διεθνή οικονομικά και επιχειρηματικά θέματα. / Riz Kahn in his show is hosting Yannos Papantoniou (ex-finance minister of Greece in the late '90's), economist Mark Weisbrot (co-director of the US-based Center for Economic and Policy Research, a non-partisan think-tank that promotes debate on important economic issues), and Alexander Mirtchev (the president of the Washington DC-based consultancy Krull Corporation which specialises in new economic trends and business strategies).
Αυτή η εβδομάδα πέρασε χωρίς πολλές διαδηλώσεις. Ακόμα και οι λίγες που έγιναν δεν είχαν τη μεγάλη συμμετοχή που είχαν οι πρώτες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε 3 πράγματα: α) ότι ο κόσμος από τη στιγμή που η Βουλή ψήφισε τα μέτρα, και πέρασε το αρχικό σοκ, το πήρε απόφαση και από εδώ και πέρα θα προσπαθήσει να τα βγάλει πέρα με όποιο τρόπο έχει. β) ότι ο κόσμος προσωρινά πήγε σπίτι του και σκέφτεται τί μπορεί να γίνει, φτάνει όμως μια σπίθα για να τον ξαναβγάλει έξω. γ) ότι τα συνδικάτα σε μεγάλο βαθμό ελέγχονται από το ΠΑΣΟΚ, οπότε δεν τραβάνε πολύ το σκοινί, περισσότερο αντιδρούν συμβολικά.
Προσωπικά δεν πιστεύω το (α). Μπορώ να σκεφτώ κάποιους λόγους για τους οποίους έχουν καταλαγιάσει οι αντιδράσεις. Αφενός οι 3 νεκροί κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης πριν από 10 μέρες έχουν φέρει ένα πάγωμα στον κόσμο. Αφετέρου το γεγονός ότι μπαίνουμε σε τουριστική περίοδο (από τον τουρισμό παράγεται το 18% του ελληνικού ΑΕΠ) κάνει τον κόσμο να προσπαθεί να οργανωθεί με την ελπίδα ότι κουτσά-στραβά θα τα καταφέρουμε και φέτος. Βέβαια, οι κρατήσεις είναι πολύ μειωμένες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, τόσο λόγω της αστάθειας της χώρας, αλλά ταυτόχρονα επειδή έχει μειωθεί κατά πολύ η δυνατότητα και άλλων Ευρωπαίων να κάνουν ταξίδια, πόσο μάλλον σε ένα σχετικά ακριβό προορισμό, σαν την Ελλάδα. Ήδη για τα ξενοδοχεία της Αθήνας μόνο έχουν γίνει 17.000 ακυρώσεις κρατήσεων και ακόμα δεν έχουμε μπει στους 3 καλοκαιρινούς μήνες...
Πάντως για πρώτη φορά από τότε που μπήκαμε στην κρίση, εμφανίστηκε δειλά-δειλά και από πολύ λίγο κόσμο, μια αισιοδοξία. Όχι με την έννοια ότι “θα μας βγει σε καλό”, αλλά ότι “θα τα καταφέρουμε ό,τι και να γίνει”. Δεν ξέρω πόσο βάσιμη είναι αυτή η αισιοδοξία, αλλά σίγουρα είναι χρήσιμη. Ένας λόγος που την κάνει βάσιμη για μένα είναι ότι τη συναντάς περισσότερο σε μεγάλους ανθρώπους, που έχουν περάσει παλιότερα πιο δύσκολες καταστάσεις από εμάς. Οι νεότεροι μεγαλώσαμε μέσα σε μια φούσκα, και είναι λογικό όλο αυτό μπροστά μας να μας φαίνεται βουνό.
Μια εικόνα που νομίζω ότι περιγράφει την ψυχολογία του κόσμου αυτή τη στιγμή είναι κάτι που είδα μια από τις προηγούμενες μέρες: Πέρασα από το σημείο που βρισκόταν η τράπεζα που σκοτώθηκαν οι 3 υπάλληλοι. Πολλά λουλούδια απέξω, κεριά, σημειώματα. Και λίγος κόσμος που πάει κι έρχεται, περίπου 50 άτομα. Θα περίμενε κανείς ότι σε μια τέτοια στιγμή, πας εκεί, στέκεσαι, αφήνεις ένα λουλούδι, σκέφτεσαι διάφορα, δε μιλάς πολύ. Το περίεργο είναι ότι οι άνθρωποι τσακώνονταν! Όχι απαραίτητα για κάτι που είχε σχέση με τους 3 νεκρούς, αλλά για την πολιτική, για τις διαδηλώσεις, για το τί πρέπει να γίνει τώρα. Πραγματικά περίεργο θέαμα. Σαν να είσαι σε μια κηδεία και να βρίσκεις αφορμή για να τσακωθείς. Δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω τί λέγανε, υπήρχαν 2-3 διαφορετικές συζητήσεις ταυτόχρονα.
Ένα καλό πράγμα είναι ότι σαν κοινωνία έχουμε αρχίσει να συζητάμε – και εδώ εννοώ να συζητάμε, όχι να τσακωνόμαστε. Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια δε συζητούσαμε πολύ. Οι διάλογοι μοιάζαν περισσότερο με παράλληλους μονολόγους. Πλέον είναι συνηθισμένο να ακούσεις ανθρώπους να συζητάνε για τα οικονομικά, του κράτους ή τα προσωπικά τους, και να μην είναι δογματικοί. Λένε την άποψή τους, αλλά περιμένουν με ενδιαφέρον να ακούσουν και την άποψη του συνομιλητή τους.
Παρ'όλα αυτά, για την ώρα δε φαίνεται στην αγορά ο κόσμος να ανησυχεί πολύ για τα οικονομικά του. Δηλαδή δεν ξέρω πώς ήταν τα πράγματα σε άλλες χώρες που βρέθηκαν ένα βήμα πριν τη χρεωκοπία, αλλά θα μου φαινόταν παράξενο να δω ότι τα μπαρ είναι γεμάτα, ο κόσμος τρώει, πίνει, όπως και πριν. Ένας φίλος μπάρμαν έλεγε ότι το αφεντικό του του είπε πως έχει παρατηρηθεί ότι σε περιόδους κρίσης, ο κόσμος πίνει περισσότερο. Εδώ η ερώτηση είναι, δεν πίναμε ήδη αρκετά;
Κάτι που άκουσα και το θεώρησα πολύ πετυχημένο: "Η Ελλάδα έμοιαζε με έναν πελάτη εστιατορίου που εξακολουθεί να παραγγέλνει συνέχεια φαγητά προκειμένου να μην έρθει ποτέ ο λογαριασμός."
This week has passed peacefully, with less and smaller demonstrations than last week. This can be up to 3 reasons: A. After the government passed the austerity measures, people got over the initial shock and is now looking to find a way to deal with the new situation. B. People temporarily withdrew from the streets just waiting for a spark to get back to the streets again. C. Workers' unions are mostly controlled by pro-government people, so they choose not to pull the strings but rather keep their reaction to a “symbolic” level.
I also believe that the fact that 3 people died during a demonstration 10 days ago have caused a feeling of nervousness to the majority of people. Then, another issue is that we are just getting into tourist season (when 18% of the greek GDP is produced) so a lot of people are making an effort to put themselves and businesses together, hoping to get the best out of it.
Meanwhile, hotel bookings have been very low compared to the last few years, both because of the instability of the country, as well as because of the economy being bad in most EU countries too. There have already been 17.000 hotel bookings canceled, just for hotels in Athens and we're only in the middle of May...
Even still, for the first time since we got in this crisis there has been a little optimism. Not in the sense that “this will turn out to be good” but more likely “we'll finally make it, no matter what”. I don't know how rational this optimism seems to be, but we really need it. If there's one reason I tend to believe this, is that it's mostly said by older people who have been through hard times in the past. All of us, younger than 40-45, have mostly been grown up in a bubble, so all this seems like a mountain in our eyes.
A picture which I think describes perfectly people's psychology at this point is something I saw when I went outside the bank where the 3 people died. There were lots of flowers, candles, notes, and people passing by, standing there for a while. One would think that when you are in such a place you probably leave a flower yourself, you think about stuff, most likely in silence. What was weird is that people were fighting! Not particularly about something that had to do with the 3 dead, but about politics, the demonstrations, what should be done now. It was really an awkward situation. Like being at a funeral and finding a reason to fight. I couldn't really follow what they were saying, there were 2-3 different fights going on at the same time.
A good thing is that we have started talking to each other, having real conversations. I'm not talking about the fights here, I mean civilized conversations. In Greece we weren't used to this. Our dialogues seemed to be more like 2 parallel monologues. These days it's been quite usual to see people talking about the economy, the country's economy or their household's economy and not being dogmatic at all. They say their opinion but they are also listening to the other person with respect. It may not sound like such a big deal, but before that you could tell that people wanted to talk about stuff only with people with which they knew they would agree with.
Despite all that, up to now it doesn't look like there is something going wrong in the real economy. I don't know how things were in other countries that were only a step before going bankrupt, but still it looks weird having bars and restaurants full of people, drinking and eating. A friend who's a bar tender told me today that his boss told him that when there's a crisis people tend to drink more. My question is, weren't we drinking a lot already?
Something I heard and thought it puts it right: “Greece looked like a client in a restaurant who keeps ordering stuff so that the check will never come”.
There have been a lot of discussions going on lately, saying that what happens now is the beginning of the end of capitalism. Those who are more optimistic (or pessimistic, depends which side you look at it) are already wondering what the new economic system will be like.
I don’t believe that what Europe is coming through is a crisis of capitalism in general. I think it is a crisis of “toxic” capitalism. Capitalism (either we like it or not) is an economic system and like all systems, it has some basic rules.
Some of them are: A) to make profit through the exploitation of human labour. B) the sense of economic risk C) competition
Maybe there are a few others, which I’m too stupid to understand, but let’s just work with these 3.
These 3 rules combined are the definition of “healthy” capitalism. This term may sound a bit paradoxical to some of you, but let’s just use it for simplicity. What brought us to this crisis is the violation of these 3 rules.
“Toxic” capitalism is looking for easy and fast profit. Which means, to make profit without any human labour involved. Basically it’s gambling: instead of investing some money in a company –looking forward to making profit out of the human labour of the people working for it- I buy stocks of a company today, only to raise the price of the stock and sell tomorrow. This way I make easy money but I’m a problem to the other shareholders, but also to the company itself. This tactic is violating rule A. The same way that common people can invest some money in the stock market, investment banks invest huge amounts of money in countries, buying bonds etc. But what happens when, being an investment bank, I don’t invest in german bonds because the german economy is reliable (“healthy” capitalism), but instead I invest in Greece just because I can gamble and make money easier? Who are the shareholders who lose from my gambling? Simply the country’s citizens. And the company is Greece.
Then, there was this other method, investors putting money on several prospects. It goes like this: I buy some investment products, in US dollars. Then the US dollar is rising towards the Euro, I resell it to some other investor. So, I make some profit by selling it, but also by currency exchanging. This is making money out of thin air, but let’s says that there’s still a bit of risk in such a move. What if an investor puts money on 2 prospects, maybe even contradicted to each other? Among gamblers there is the term known as “house edge”. House edge means that whatever result there is in a game, the house always has a profit, even a small one. Now, back to investments, when I put some millions on one prospect, my move is mistaken as “honest” by the market. So, due to mass psychology, some people will always follow my move. But they can’t see the other few millions I put on the opposite prospect, so usually they end up losing their money. This is violating rule B.
Some of the American investment banks (that have been torturing Greece lately) own rating agencies. Rating agencies are the ones that every now and then give a rate to the investment products of countries (among other stuff).
A note here: American rating agencies have the right to rate EU-countries’ investment products, while European rating agencies are not recognized by the US. It’s as simple as “you need us, we don’t need you”.
So it’s more than obvious that American investment banks have the pie and eat it too, as far as EU economy goes. When a rating agency (which has an investment bank behind it) is downgrading e.g. greek investment products is as if the investment banks were saying they don’t want to lend Greece any money. This makes the rest of the investment market cautious, so no one wants to lend Greece and as a result loan interests rise. This is called “self-fulfilling prophecy”. To give a better picture on how real this is, right after Greece signed the aid agreement with the IMF, rating agencies downgraded greek investment products to "junk" category so the chairman of the European Central Bank (the equal to the Federal Reserve Bank in the US) said that the ECB will still buy greek bonds, despite the bad ratings. The ECB just confessed that rating agencies play their own game, and since we, as the EU, need to keep the Euro strong, we don’t care about their ratings. This is ridiculous: the same group of countries that have been asking the rating agencies their opinion on their investment products, now say that they just don’t care about their opinion. This is violating rule C. Because eventually, US investment products are not in fair competition to the EU-countries investment products, since the rating of EU-countries investment products are in the hands of their competitor! Some people say that capital doesn’t have nationality. I say, it shouldn’t, but it still does.
The Obama administration lately voted new laws concerning the freedom of banks to do certain moves, but only within the US. They can still do their gambling outside the US. In a sense, they'd better do so, for American economy to get over the recession. Obama only wanted to make sure that there will be no new collapse in the real estate or any other market in the US. These “toxic” tactics that made the Lehman Bros collapse and took with it so many other banks as a domino, also affect the psychology of the real market, unemployment etc. In other words Obama told the banks “do whatever you want, but not in our own yard”.
The conclusion is that this crisis concerns Europe, not just because “that’s life” but mostly because there was a concrete intention behind it all. (Of course there is a crisis of capitalism as a system, but in my opinion it has to do with environmental issues more than with anything else) One would say “but why do the investment banks do this to Greece instead of to Germany?” The answer is that in Greece they found more vulnerable ground. The rating agencies may be gambling with countries but they also need to be considered reliable. If they downgraded the german or the french investment products they would lose some of their reliability. So they are looking for someone who’s on the brink of the abyss anyways and then they start pushing. It’s obvious already: by the next day that Greece signed the aid agreement, the rating agencies have been attacking Portugal and Spain, as the 2 next weakest EU economies. Besides, by hitting the PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) they are sure that Germany gets the message too.
What really happens now is an attack of the american economy against the EU economy. EU was in deep slumber, it’s decision making system is too slow, it hadn't forethought of means to protect itself against such an attack. What’s worse is that the EU still has some contradicted interests in its body. Maybe they trusted the Americans more than they should have.
The goal for the american economy is to step n the EU economy. Greece is the Trojan horse of the Americans, used by the IMF. It proved that the IMF wasn’t necessary, neither its money, nor its know-how. Greece is getting a 110 billion euros financial aid, of which only 30 billion come from the IMF. But as we’ve already seen in the article Introduction to the IMF, the point is not for the IMF to get its money back – they now this will never happen. The point is the exploitation of soon-to-become ex-public sector businesses, energy, natural resources. Greece will not collapse – as a country, I don’t know about the society – because they don’t want us to collapse. They are just proving us for once more that our collapse is in their hands and they wanted us to beg before they come to save us.
Είμαι πολύ φορτισμένος, έχουν συμβεί πολλά πράγματα σε λίγες μέρες, δεν έχω τον απαραίτητο χρόνο να τα αφομοιώσω. Δεν έχω κάτι συγκεκριμένο να γράψω, δεν υπάρχει τίτλος σε αυτό το άρθρο.
Ως χώρα βρισκόμαστε εδώ και καιρό στο χείλος του γκρεμού, κι αυτό είναι κάτι που θα το αντέξουμε. Το ότι πλέον είμαστε και ως κοινωνία στο χείλος του γκρεμού, δεν ξέρω αν μπορούμε να το αντέξουμε.
Όλοι το λέγαμε. Εγώ, φίλοι μου, συγγενείς μου, στα ΜΜΕ, τα διπλανά τραπέζια στα καφέ. Ότι θα έρθει μια μέρα που θα τελειώσει αυτό το ψέμμα. Δεν είμαστε σε μια χώρα σαν την Αυστραλία, απομονωμένη, να μην έχουμε δει με τα μάτια μας ανθρώπους απελπισμένους. Μόνο τα τελευταία 20 χρόνια είδαμε Ιρακινούς, Σέρβους, Αλβανούς, Βούλγαρους να περνάνε πολύ χειρότερα από οτιδήποτε μπορέσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι θα συμβεί σε εμάς. Ζούσαμε με τη σιγουριά ότι «αυτό το πράγμα δεν θα γινόταν ποτέ εδώ». Νομίζαμε ότι είχαμε περάσει τα πιο δύσκολα, τον πόλεμο, τον εμφύλιο, τη δικτατορία. Κι ότι από εδώ και πέρα θα είμαστε στον αυτόματο πιλότο και ότι μόνο καλύτερα μπορούν να πηγαίνουν τα πράγματα. Λέγαμε ότι θα τελειώσει αυτό το ψέμμα, αλλά δεν σκεφτόμασταν το πώς θα τελειώσει. Γιατί, σκεφτόμασταν, ότι είμαστε οι πιο υποβαθμισμένοι στην ΕΕ, οπότε μόνο με αυτούς που περνάνε καλύτερα μπορούμε να μοιάσουμε. Νομίζαμε ότι για εμάς, πιο κάτω δεν έχει. Πόσο αστείο ακούγεται τώρα. Έχω μια φίλη στη Σερβία, μιλάγαμε πρόσφατα, και της περιέγραφα την κατάσταση. Μου είπε «έλα μωρέ, δεν είναι τίποτα, εμείς περνάγαμε το ίδιο πράγμα και ταυτόχρονα είχαμε δικτατορία και μας βομβαρδίζανε».
Ο κόσμος διαδηλώνει, εξοργίζεται. Και το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να εμπιστευτεί. Και ακόμα χειρότερο είναι ότι τώρα πια οι αποφάσεις δεν είναι στα χέρια μας. Ο πρωθυπουργός το ομολόγησε χτες στη Βουλή όταν τον κατηγόρησαν για τα σκληρά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση. Είπε «μην κατηγορείτε εμένα, κατηγορείστε το ΔΝΤ». Ουσιαστικά είμαστε υπό οικονομική κατοχή. Ως πολίτης αυτής της χώρας δεν μπορώ να στείλω κανένα μήνυμα στους ανθρώπους του ΔΝΤ. Δεν μπορώ ούτε να τους ψηφίσω, ούτε να μην τους ψηφίσω. Μπορώ είτε να μείνω στη χώρα και να κάνω αυτό που λένε, είτε να φύγω από τη χώρα. Αν επικρατήσει το χάος, θα βρεθούμε και υπο πραγματική κατοχή. Το Σύνταγμα της ΕΕ προβλέπει ότι αν σε μια χώρα υπάρχουν αναταραχές που δεν μπορεί η τοπική κυβέρνηση να ελέγξει, τον έλεγχο αναλαμβάνουν μικτά στρατεύματα των χωρών μελών.
Προσωπικά, δεν με πειράζει να στερηθώ κάποια λεφτά, υπό τον όρο ότι θα οργανωθεί ένα πραγματικό δίκαιο κράτος. Με πειράζει πολύ όμως να συνεχίσω να βλέπω για την υπόλοιπη ζωή μου εκείνους τους πολιτικούς που μας έφεραν μέχρι εδώ, να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Ο περισσότερος κόσμος λέει να πάνε φυλακή, να τους κρεμάσουνε. Εγώ δεν θέλω να πάνε φυλακή, είμαι κατά του θεσμού της φυλακής. Θέλω να γίνει κατάσχεση της περιουσίας τους και να τους στείλουμε στην εξορία. Να πρέπει να πάνε σε μια ξένη χώρα και να πρέπει να ζήσουν από τη δουλειά τους. Αν γίνει αυτό, δεν με πειράζει ακόμα και να δουλέψω 10 χρόνια με μόνη αμοιβή ένα σπίτι και το φαγητό μου.
Αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ψυχραιμία στην κοινωνία. Οι άνθρωποι συζητάνε όλη την ώρα τα ίδια πράγματα, συχνά τσακώνονται. Μετά κατεβαίνουν μαζί στη διαδήλωση και ξεσπάνε πάνω στους μπάτσους. Περίεργος ρόλος κι αυτός των μπάτσων. Την Τετάρτη 3 άνθρωποι πέθαναν από ασφυξία όταν κάποιοι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά σε μια τράπεζα. Την Πέμπτη οι μπάτσοι αντιμετώπισαν ειρηνικούς διαδηλωτές με τρόπο που εύκολα θα μπορούσε να προκαλέσει νέα θύματα.
Η Ελλάδα μοιάζει με μια έκταση γης που ξαφνικά βρέθηκαν εγκλωβισμένοι 12 εκ. κάτοικοι και πρέπει να αποφασίσουν με ποιο τρόπο θα οργανώσουν τη ζωή τους, χωρίς να υπάρχει τίποτα. Και ο καθένας κάνει του κεφαλιού του, έχοντας στο μυαλό του μια δική του έννοια για τη «νίκη». Ένα πραγματικό Survivor.
Ας αναπαυθούν εν ειρήνη οι 3 και ας προσπαθήσουμε όλοι όσοι πάμε σε διαδηλώσεις να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να μην κινδυνέψει άλλη ζωή, αν δεν κινδυνεύει η δική μας.
As a country we have been on the brink of the abyss for a while now, but I’m sure we can live with this. What if society is on the brink of the abyss too? That’s something I don’t know if we can live with.
We all have been recognizing it. Me, my friends, relatives, you could hear it been acknowledged by the people at the nearby table at cafes that there would come a day when this whole lie will end. We are not some isolated country, like Australia or something. In the last 20 years we saw all these desperate people, the Iraqis, the Serbs, the Palestinians, the Albanians, the Bulgarians getting through hard times. We couldn’t ever imagine being in their position. We lived with the certainty that “this would have never happened here”. We thought that we’d already passed through all the shit in history, the world war, the civil war, the dictatorship. And that from now on we are on auto pilot and that things can only get better, infinitely. We may have all been saying that this lie will end some day, but we weren’t thinking how it would end. Because we used to think like, ok, we are already the crappiest country in the EU, so things can only gradually get the northern European way. We never thought that there were worse examples to follow. I have a friend in Serbia, and I was telling her about this whole situation. She said: “You worry too much. We had the same problems here and at the same time there was a dictatorship and the NATO bombings.” For a moment I felt lucky.
People are demonstrating, everybody’s mad. What’s worse is that there’s no one to trust. What’s even worse is that from now on, we don’t have the right to decide for ourselves. The prime minister admitted it yesterday in the parliament when the opposition accused him of taking such harsh measures. He said “don’t blame me, blame the IMF”. Basically, we are under economic occupation. As a citizen of this country there’s no way to send any message to the people of the IMF. I can’t vote for them, I can’t vote against them. I can either follow their instructions or leave the country. If chaos prevails, we will probably be under physical occupation too. EU regulations say that if a member country can’t guarantee social peace, then a mixed EU force is liable to put this country under control.
If you ask me, I don’t mind some money taken away from me, but only under the condition that we will set up a really just society. What I can’t stand is to see for the rest of my life all these people who brought us here being free to live among us. People say we should send them to jail, some say kill them on national betrayal. I don’t want them to be put to jail, I’m against the institution of jail. I want the state to confiscate their property and send them to exile. I want them to have to go to another country and earvn their living. If this could happen, I wouldn’t mind working for 10 years in return for just shelter and food.
But right now there’s no self-possesion among the people. Everybody talks about the same stuff all the time, usually they fight. Then they go to the demonstration together and take it all out on the cops. Last Wednesday, 3 people were suffocated to death when a few demonstrators set a bank building on fire. The next day, the cops got unreasonably violent against some peaceful demonstrators. There could have been more people dead, as stun grenades and tear gas canisters were thrown in the middle of the squeezed crowd and people almost got stepped over by others.
Greece looks like a part of land where suddenly 12 million people are trapped in it and they have to find a way to set up a community from scratch. And each one of them has something different in mind, each one gwith their own definition of “victory”. A real-life Survivor reality show.
Let the 3 people who died rest in peace and let’s all of us who go to these continuing demonstrations try to do whatever possible so that no other life gets in danger, at least as long as our own lives are not in danger too.
"... If Greece were a highly cohesive society with collective wage-setting, a sort of Aegean Austria, it might be possible to do this via a collectively agreed reduction in wages across the board -an "internal devaluation." But as today's grim events show, it isn't."
We apologise for not having yet translated the last article into english. As you probably already know, there's a lot going on in Athens in the last 24 hours, so we couldn't spare any time for this. To get an idea of what this day was like, check:
Έχει βουίξει το τόπος τελευταία από συζητήσεις για το τέλος του καπιταλισμού, ότι ο καπιταλισμός βρίσκεται σε μια δομική κρίση, ότι τελειώσαν τα ψωμιά του. Οι πιο αισιόδοξοι (ή απαισιόδοξοι, εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέπει κανείς) ήδη αναρωτιούνται τί μορφή θα έχει το σύστημα που θα προκύψει μετά την πτώση.
Δεν πιστεύω ότι αυτό που περνάμε τώρα (ως Ευρώπη) είναι κρίση του καπιταλισμού γενικά και αόριστα. Είναι κρίση που οφείλεται στο «μαφιόζικο» καπιταλισμό. Ο καπιταλισμός (άσχετα αν αρέσει ή όχι) είναι ένα οικονομικό σύστημα, και ως σύστημα έχει κανόνες. Βασικοί κανόνες είναι: Α) η άντληση κέρδους μέσω της υπεραξίας της εργασίας Β) η έννοια του ρίσκου Γ) ο ανταγωνισμός. Ίσως υπάρχουν και άλλοι που είμαι μικρός ακόμα για να καταλάβω.
Αυτός είναι ο «υγιής» καπιταλισμός. Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται παράδοξος ο όρος, αλλά ας τον δεχτούμε για την οικονομία της συζήτησης. Εδώ αυτό που συνέβη είναι η παράβαση αυτών των 3 κανόνων.
Ο «μαφιόζικος» καπιταλισμός στην αναζήτηση εύκολου και γρήγορου κέρδους ακολούθησε την πρακτική της «φούσκας», δηλαδή της άντλησης κέρδους χωρίς τη μεσολάβηση εργασίας. Ουσιαστικά πρόκειται για τζόγο: αντί να κάνω μια μακροπρόθεσμη επένδυση σε μια εταιρία -σκοπεύοντας να κερδίσω σε βάθος χρόνου από την ανάπτυξη της εταιρίας μέσω της εργασίας των ανθρώπων της- αγοράζω σωρηδόν μετοχές, με σκοπό να ανεβάσω τεχνητά τη ζήτηση (και άρα την τιμή της μετοχής) με σκοπό να πουλήσω αύριο. Έτσι μπορεί να έχω εύκολο κέρδος, αλλά τελικά δημιουργώ αναστάτωση τόσο στην επενδυτική αγορά, αλλά ταυτόχρονα είμαι πρόβλημα για τους υπόλοιπους μετόχους της εταιρίας. Αυτή είναι η παράβαση του κανόνα Α. Αντίστοιχα με τον τρόπο που ένας απλός άνθρωπος μπορεί να επενδύσει στο χρηματιστήριο, έτσι και οι μεγάλοι επενδυτές, επενδυτικές τράπεζες κλπ, μπορούν να επενδύουν σε κράτη μέσω της αγοράς ομολόγων κλπ. Τι γίνεται όμως όταν επενδύω σε ένα κράτος, όχι στο γερμανικό επειδή μου φαίνεται αξιόπιστο («υγιής» καπιταλισμός), αλλά στο ελληνικό επειδή εκεί μπορώ να τζογάρω ευκολότερα; Ποιοι είναι οι «μέτοχοι» της εταιρίας που χάνουν από τον δικό μου τζόγο; Οι πολίτες του κράτους.
Έπειτα, ακολουθήθηκε η πρακτική να ποντάρουν οι επενδυτές σε ενδεχόμενα. Δηλαδή, αγοράζω το τάδε επενδυτικό προϊόν, σε δολάρια, ανεβαίνει το δολάριο σε σχέση με το ευρώ, και το ξαναπουλάω. Οπότε, κερδίζω αφενός από την πώληση του προϊόντος, αλλά και από την αγοραπωλησία συναλλάγματος. Αεριτζίδικες δουλειές, αλλά έστω ότι μέχρι εδώ το πράγμα έχει ένα ρίσκο. Τι γίνεται όμως όταν ο ίδιος επενδυτής ποντάρει σε αντικρουόμενα ενδεχόμενα; Για όσους ξέρουν από τζόγο, εδώ παίζει ο όρος γκανιότα. Δηλαδή, ό,τι κι αν βγει στο τέλος, εγώ έχω ένα σίγουρο κέρδος, μικρό ή μεγάλο. Έχω κερδίσει γιατί η δική μου μαφιόζικη πρακτική, παρερμηνεύεται ως σοβαρή από μέρος του επενδυτικού κόσμου, ο οποίος με ακολουθεί. Όμως οι άλλοι βλέπουν τη μισή εικόνα και συνήθως καταλήγουν να τα κλαίνε. Αυτή είναι η παράβαση του κανόνα Β. Όπου και να κάτσει η μπίλια, εγώ κερδίζω.
Κάποιες από τις αμερικάνικες επενδυτικές τράπεζες που μας ταλαιπωρούν τον τελευταίο καιρό έχουν ως θυγατρικές οίκους αξιολόγησης. Οι οίκοι αξιολόγησης είναι εκείνοι που κάθε τόσο δίνουν μια βαθμολογία στα επενδυτικά προϊόντα της κάθε χώρας. Σημειωτέον ότι οι αμερικάνικοι ιδιωτικοί οίκοι αξιολόγησης έχουν το δικαίωμα να αξιολογούν τις χώρες της Ευρώπης, αλλά οι ευρωπαϊκοί δεν έχουν το αντίστοιχο δικαίωμα για τις ΗΠΑ. Γίνεται προφανές δηλαδή ότι οι αμερικάνικές επενδυτικές τράπεζες κρατάνε το καρπούζι και το μαχαίρι ως προς τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Υποβαθμίζοντας π.χ. τη βαθμολογία των ελληνικών ομολόγων είναι σαν να δηλώνουν ότι οι (μητρικές τους) τράπεζες δεν θέλουν να δανείσουν στην Ελλάδα. Με το που γίνεται αυτό, μοιραία παρασύρεται η υπόλοιπη αγορά σε μια επιφυλακτικότητα ως προς την ελληνική οικονομία και έχουμε το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Για να δώσω μια εικόνα του πόσο υπαρκτό είναι αυτό το ζήτημα, μετά την υπογραφή του μνημόνιου συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ-ΕΕ, οι οίκοι υποβάθμισαν τα ελληνικά ομόλογα και με παρέμβασή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε ότι θα αγοράζει τα ελληνικά ομόλογα ανεξάρτητα της βαθμολογίας τους. Δηλαδή είναι σαν η ΕΚΤ να ομολογεί ότι οι οίκοι κάνουν το δικό τους παιχνίδι και επειδή εμείς τώρα καιγόμαστε σαν ευρωπαίοι να κρατήσουμε σταθερό το ευρώ, τους γράφουμε στα παλιά μας τα παπούτσια. Ποιους; Αυτούς που μέχρι πρότινος ρωτάγαμε τη γνώμη τους για τα ομόλογά μας. Αυτή είναι η παράβαση του κανόνα Γ. Δηλαδή, τα ευρωπαϊκά επενδυτικά προϊόντα δεν χαίρουν ελεύθερου ανταγωνισμού με τα αμερικάνικα (ως προς τρίτους επενδυτές), αφού ουσιαστικά η αξιολόγηση των ευρωπαϊκών είναι σε αμερικάνικα χέρια. Εδώ είναι που αντικρούεται και το σύνθημα ότι το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Κανονικά δεν θα έπρεπε, αλλά ακόμα έχει.
Ο Ομπάμα εδώ και λίγο καιρό ψήφισε νόμους που βάζουν χαλινάρι στις μέχρι πρότινος ανεξέλεγκτες πρακτικές των τραπεζών. Με τη σημείωση ότι δεν έβαλε χαλινάρι στο τι κάνουν οι τράπεζες εκτός αμερικανικής οικονομίας. Απλά ήθελε να τους κόψει τη φόρα που προκάλεσε τη φούσκα της κτηματαγοράς εκεί και οδήγησε σε κατάρρευση μια σειρά τραπεζών, με τις επιπτώσεις που έχει αυτό στην ψυχολογία της αγοράς αλλά και την πραγματική οικονομία, ανεργία κλπ. Με άλλα λόγια τους είπε, παίξτε όσο θέλετε, αλλά όχι στην αυλή μας.
Επομένως η συγκεκριμένη κρίση αφορά στην Ευρώπη, όχι επειδή έτσι τα έφερε η ζωή, αλλά επειδή υπήρχε σκοπός να προκληθεί κρίση. (Κρίση του καπιταλισμού γενικά και αόριστα υπάρχει, αλλά μάλλον συνδέεται περισσότερο με το ζήτημα του περιβάλλοντος, παρά με οτιδήποτε άλλο) Θα πει κάποιος, μα γιατί να το κάνουν αυτό εις βάρος της Ελλάδας και όχι στη Γερμανία; Η απάντηση είναι ότι τα βρίσκουν και τα κάνουν. Οι οίκοι, όσο τζογαδόροι κι αν είναι, χρειάζονται και μια επίφαση εγκυρότητας. Αν βγάζανε «σκουπίδια» τα ομόλογα της Γερμανίας, θα χάνανε μέρος της αξιοπιστίας τους. Οπότε κοιτάνε ποιος είναι στο χείλος του γκρεμού κι εκεί αρχίζουν να σπρώχνουν. Ήδη, από τη στιγμή που υπογράφηκε η διάσωση (θα δούμε αργότερα γιατί είναι εκτός εισαγωγικών η διάσωση) της Ελλάδας, άρχισαν να ακούγονται διάφορα για την Πορτογαλία και την Ισπανία, ως οι επόμενοι αδύναμοι κρίκοι. Εξάλλου, χτυπώντας τα PIGS φτάνει το μήνυμα και στη Γερμανία.
Επί της ουσίας αυτό που συμβαίνει τώρα, είναι μια επεκτατική κίνηση της αμερικανικής οικονομίας στην ΕΕ. Η ΕΕ έχει πιαστεί στον ύπνο, είναι δυσκίνητη στις αποφάσεις, δεν έχει αναπτύξει άμυνες για τέτοια ενδεχόμενα, φαίνεται ότι είχε περισσότερη εμπιστοσύνη στους αμερικάνους από ό,τι έπρεπε. Αλλά κυρίως, έχει μέσα της αντικρουόμενα συμφέροντα. Με λίγα λόγια όταν η Ευρώπη πήγαινε στην κρίση, η Αμερική ερχότανε.
Το ζητούμενο για την αμερικανική οικονομία είναι να βάλει χέρι στην οικονομική ζωή της ΕΕ. Αυτό γίνεται ήδη με Δούρειο Ίππο την Ελλάδα, με τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο μηχανισμό, που φαίνεται τελικά να μην ήταν απαραίτητος, ούτε οικονομικά, ούτε και τεχνικά. Όπως είδαμε και στην Εισαγωγή στο ΔΝΤ, τελικός στόχος δεν είναι να μας δανείσουν για να πάρουν τα δανεικά πίσω. Ξέρουν ότι δεν θα τα πάρουν ποτέ. Στόχος είναι η εξαγορά κρατικών επιχειρήσεων, το μπάσιμο ξένων εταιριών σε τομείς της αγοράς που μέχρι τώρα ήταν στεγανά και η εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών. Γι’ αυτό και άφησα τη διάσωση εκτός εισαγωγικών. Δεν θα καταρρεύσουμε, γιατί δεν εξυπηρετεί κανέναν. Απλά μας αποδεικνύουν για πολλοστή φορά στη σύντομη ιστορία του νεοελληνικού κράτους, ότι η κατάρρεσή μας είναι στο χέρι τους, για να τους παρακαλέσουμε να μας σώσουν.
RSS Feed