- Οι ΕΕ-ΔΝΤ εκβιάζουν τον πρωθυπουργό ότι αν δεν πάρει τα μέτρα που ζητάνε, θα σταματήσουν να δίνουν τις δόσεις του δανείου και η χώρα θα πτωχεύσει.
- Οι ισχυροί συνδικαλιστές που στηρίζουν – μέχρι στιγμής - την κυβέρνηση εκβιάζουν κάποιους κυβερνητικούς βουλευτές, ότι αν ψηφίσουν τα μέτρα που ζητάνε οι ΕΕ-ΔΝΤ (και θίγουν τα συμφέροντα των συνδικαλιστών αλλά και τα δικαιώματα των εργαζομένων) δεν θα ξαναεκλεγούν ποτέ, και γι'αυτό...
- ...κάποιοι βουλευτές μέσα στην κυβέρνηση εκβιάζουν τον πρωθυπουργό να μην πάρει αυτά τα μέτρα, γιατί αν το κάνει θα παραιτηθούν και η κυβέρνηση θα πέσει.
- Η Αριστερά εκβιάζει την κυβέρνηση να μην πάρει τα μέτρα που έχει υποσχεθεί σε ΕΕ-ΔΝΤ γιατί τότε θα διοργανώσει καθημερινές διαδηλώσεις και απεργίες και θα οδηγήσει τη χώρα σε παρατεταμένη αστάθεια.

Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός εκβιάζει (ποιόν;) ότι αν η κυβέρνηση δεν κερδίσει αυτές τις εκλογές, θα οδηγήσει τη χώρα σε εθνικές εκλογές.

Αναρωτιέμαι ώρες-ώρες, αν αυτά που γίνονται είναι από βλακεία ή γίνονται επίτηδες. Είμαι εκ φύσεως εναντίον της συνομωσιολογίας, αλλά δεν μπορώ να βρω τρίτο ενδεχόμενο. Φαίνεται ότι κανείς δεν έχει καταλάβει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ο πρωθυπουργός με τη δήλωσή του για ενδεχόμενη διενέργεια εθνικών εκλογών ανάλογα με το αποτέλεσμα των δημοτικών/περιφερειακών, κατάφερε να ανεβάσει το spread των ελληνικών ομολόγων κατά 150 μονάδες, ή με άλλα λόγια να μας στείλει 2 μήνες πίσω. Η αξιωματική αντιπολίτευση δηλώνει ότι είναι ενάντια στο μνημόνιο και ότι αν στις επόμενες εκλογές κερδίσει, έχει “ρεαλιστικό σχέδιο” να λύσει το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας σε 18 μήνες. Η Αριστερά προσπαθεί μέσα σε όλα αυτά να κερδίσει ψήφους από την απογοήτευση του κόσμου και φαίνεται ότι εν μέρει τα καταφέρνει. Αλλά και τί έγινε;

Έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα, για μένα είναι προφανές ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να δουλέψει. Έχει κάνει μερικά πράγματα που δείξανε στους ΕΕ-ΔΝΤ ότι αρχικά πήρε σοβαρά το ρόλο της, όμως ακόμα δεν έχουν έρθει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η μόνη λύση που βλέπω να υπάρχει είναι ο σχηματισμός οικουμενικής κυβέρνησης, ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα εκβιασμού μεταξύ των ελληνικών κομμάτων και των συνδικαλιστών. Να υπάρχει μια πολιτική ανακωχή για τα επόμενα 3-4 δύσκολα χρόνια, μέχρι να σταθεροποιηθεί λίγο η κατάσταση. Και μετά ας επιστρέψει ο καθένας στις απόψεις του.

Κι όμως ο ελληνικός πολιτικός κόσμος δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Θα δεχόμουνα ευκολότερα την αποτυχία αν η χώρα βρισκόταν σε μια κατάσταση που ήταν μη αναστρέψιμη. Αλλά είναι πραγματικά κρίμα, όταν ενώ υπάρχει δυνατότητα σωτηρίας (έστω κι αν αυτή είναι επίπονη), να βλέπεις μια χώρα να καταρρέει μέρα με τη μέρα επειδή οι ηγέτες του τόπου αποδεικνύονται “λίγοι” για τις απαιτήσεις της εποχής.

Στην Ελλάδα σε 1 εβδομάδα έχουμε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.

Ο κόσμος δεν ξέρει πού να στραφεί. Ο ένας (κυβέρνηση) του λέει να ψηφίσει τους δικούς του υποψηφίους γιατί αλλιώς οι ευρωπαίοι θα νομίσουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει πολιτική αστάθεια. (αυτό περιμένανε οι ευρωπαίοι για να το καταλάβουνε...) Ο άλλος (αντιπολίτευση) του λέει να ψηφίσει εναντίον των υποψηφίων της κυβέρνησης γιατί έτσι η κυβέρνηση θα πάρει το μήνυμα πως ο κόσμος είναι δυσαρεστημένος από το μνημόνιο.

Αυτό που δεν κάνει κανείς (ή κάνουν ελάχιστοι), είναι να πουν στον κόσμο με ποιό τρόπο σκοπεύουν να διοικήσουν δήμους και περιφέρειες σε περίπτωση που εκλεγούν. Σαν να βάζεις υποψηφιότητα για δήμαρχος της Νέας Υόρκης και στην προεκλογική σου καμπάνια να λες ότι διαφωνείς με το Health Care ή με τον πόλεμο στο Ιράκ. Φυσικά, είναι θεμιτό ο καθένας να έχει τη γνώμη του, αλλά πριν μας πει τη γνώμη του για πράγματα που δεν περνάνε από το χέρι του, ας μας πει τη γνώμη του για τα πράγματα που θα έχει να αντιμετωπίσει ο ίδιος σε 2 βδομάδες από σήμερα.

Και φυσικά έχει δικαίωμα κανείς να μην του αρέσει το μνημόνιο, αλλά τότε με τίνος τα λεφτά σκοπεύει να διοικήσει τον δήμο ή την περιφέρεια για την οποία είναι υποψήφιος; Μήπως θα διοικήσει με αττικές δραχμές; Μήπως θα ήταν καλύτερα να μην βάλει καθόλου υποψηφιότητα – τουλάχιστον για όσους δηλώνουν επιπλέον ότι είναι ΚΑΙ ενάντια στον Καλλικράτη;

 

Έχει περάσει 1,5 μήνας από τότε που η Ελλάδα ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού διάσωσης των ΕΕ και ΔΝΤ. Τότε είχα σχηματίσει μια πρόχειρη εικόνα του πώς θα κυλήσουν τα πράγματα. Υπέθετα ότι θα ληφθούν κάποια σκληρά μέτρα (αύξηση φόρων, μείωση μισθών και συντάξεων, απολύσεις στο δημόσιο τομέα κλπ), μέχρι να βελτιωθεί η σχέση εσόδων-εξόδων, να μειωθεί το χρέος, και να μπορεί πια η Ελλάδα να δανειστεί με φυσιολογικά επιτόκια από τις διεθνείς αγορές. Και σκεφτόμουν ότι ο κόσμος θα υπέφερε για κάποιο διάστημα, πιθανώς θα είχε ένα ξέσπασμα μερικών εβδομάδων, όπως το Δεκέμβριο του 2008, και μετά θα ηρεμούσαν τα πράγματα. Εδώ όμως αυτό που συμβαίνει είναι διαφορετικό. Δεν έχουμε ένα μεμονωμένο δυσάρεστο γεγονός που συμβαίνει μια κι έξω (η δολοφονία ενός παιδιού από έναν αστυνομικό / η επιβολή κάποιων σκληρών οικονομικών μέτρων από μια κυβέρνηση).

Η κυβέρνηση, ήδη πριν την προσφυγή στο μηχανισμό ΕΕ-ΔΝΤ, είχε πάρει ήδη κάποια μέτρα, που τότε η ΕΕ είχε σχολιάσει ως "αποφασιστικά". Ήταν η αύξηση του ΦΠΑ από 19% σε 21% (είχε προηγηθεί πριν ένα χρόνο αύξηση από 18% σε 19% από την προηγούμενη κυβέρνηση), μείωση επιδομάτων στο δημόσιο και παράλληλα υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες από το κυνήγι της φοροδιαφυγής.

Από τη στιγμή της προσφυγής στο μηχανισμό ΕΕ-ΔΝΤ, έχουν έρθει 2 ακόμα κύματα μέτρων, αρκετά σκληρότερων από τα πρώτα. Τα βασικά είναι η επιπλέον αύξηση του ΦΠΑ κατά +2% (δηλαδή στο 23%), μείωση του βασικού εισοδήματος των δημόσιων υπαλλήλων κατά 8-20% (ανάλογα το μισθό τους), αύξηση των ειδικών φόρων σε ποτά, τσιγάρα και βενζίνη κατά 10-20% και έκτακτη φορολόγηση των κερδοφόρων επιχειρήσεων.

Εδώ έχει ενδιαφέρον να δούμε μια “λεπτομέρεια” που αποδεικνύει πόσο εκτός ελέγχου είναι η κατάσταση στη λειτουργία του κράτους. Στο πλαίσιο της μείωσης των δαπανών, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι θα δώσει “έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης”, μια βοήθεια 1000 ευρώ σε 2 δόσεις, για άτομα/οικογένειες που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Ταυτόχρονα με την ανακοίνωση των υπόλοιπων μέτρων, ο υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε ότι η δεύτερη δόση του επιδόματος αλληλεγγύης δεν θα δοθεί σε όλους όσοι πήραν την πρώτη, παρά μόνο “στοχευμένα”. Τί σημαίνει “στοχευμένα”; Εγώ το εξηγώ σε 2 επίπεδα: (Α) ο υπουργός εννοεί ότι την πρώτη δόση την πήραν μεταξύ άλλων και κάποιοι άνθρωποι που δεν την χρειάζονταν πραγματικά και (Β) ότι για τη δεύτερη δόση η κυβέρνηση θα κάνει ένα διαχωρισμό ποιός το χρειάζεται και ποιός όχι. Στο (Α) επίπεδο φαίνεται η ανοργανωσιά. Πώς είναι δυνατόν να παίρνει επίδομα αλληλεγγύης κάποιος που δεν το χρειάζεται; Σημαίνει ότι τα οικονομικά στοιχεία που έχει η κυβέρνηση στο αρχείο της, δεν είναι ακριβή. Στο (Β) επίπεδο, εφ'όσον από το (Α) ο υπουργός έχει ήδη αποδεχτεί ότι τα στοιχεία της κυβέρνησης είναι ανακριβή, σύμφωνα με ποιό κριτήριο θα αποφασιστεί ποιοί είναι εκείνοι που το έχουν πραγματικά ανάγκη;

Και φυσικά τα μέτρα που αναφέρθηκαν πριν δεν είναι όλα, αφού το μνημόνιο συνεργασίας που έχει υπογράψει η κυβέρνηση με ΕΕ-ΔΝΤ προβλέπει ότι κάθε τρίμηνο θα γίνεται ένας απολογισμός εσόδων-εξόδων και αν αυτός δεν είναι ικανοποιητικός, τότε θα πρέπει να λαμβάνονται επιπλέον μέτρα, ώστε να πετυχαίνεται η διόρθωση της εξίσωσης. Σήμερα, ενώ είμαστε στα μισά του πρώτου τριμήνου, υπάρχει ήδη απόκλιση μερικών εκατοντάδων (!) εκατομμυρίων ευρώ από τους στόχους που είχαν τεθεί στο μνημόνιο.

Εξαιτίας αυτού – αλλά και άλλων λόγων – τις τελευταίες μέρες ακούγεται όλο και δυνατότερα το σενάριο τη χρεωκοπίας, συνηθέστερα από ΜΜΕ του εξωτερικού. Αυτό έχει μια σημασία, γιατί όταν ακόμα η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ στην Ελλάδα, απέκλειαν το ενδεχόμενο της προσφυγής της χώρας στο μηχανισμό ΕΕ-ΔΝΤ, την ίδια στιγμή τα διεθνή ΜΜΕ εξέφραζαν μια βεβαιότητα ότι τα πράγματα οδηγούνται εκεί. Παράλληλα γίνεται και μια συζήτηση για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το Ευρώ και επιστροφή στη δραχμή. Αυτή είναι μια άλλη ιστορία – σίγουρα πιο μακρινή.

Παρ'όλα αυτά, μέχρι σήμερα ο κόσμος δεν έχει αντιδράσει με τον τρόπο που ίσως αρκετοί φαντάζονταν, για μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου υπάρχει μια δυνατή παράδοση διαδηλώσεων, αντιδράσεων κλπ. Μόλις το περασμένο Σάββατο, σε διαδήλωση που είχαν οργανώσει τα 2 μεγαλύτερα συνδικάτα εργαζομένων της χώρας στην πρωτεύουσα (ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ), συγκεντρώθηκαν λιγότεροι από 10.000 άνθρωποι. Πώς εξηγείται αυτό;

Πιστεύω πως υπάρχουν πολλά πράγματα που αισθάνονται ταυτόχρονα οι άνθρωποι:

1. Ο κόσμος αντέχει ακόμα. Κλείνεται μέσα του, προσπαθεί να βρει τρόπο να οργανώσει όσο το δυνατό πιο ανώδυνα τη ζωή του με τα νέα δεδομένα και ελπίζει ότι θα τη βγάλει καθαρή.

2. Ο κόσμος δεν έχει ελπίδα ότι η αντίδρασή του θα φέρει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Καταλαβαίνει μεν ότι η κατάσταση στη χώρα είναι απελπιστική, αλλά δεν υπάρχει κάποιο κόμμα ή πρόσωπο που να τον πείθει πως είναι πιο κατάλληλο να διαχειριστεί τη χώρα.

3. Η κοινωνία σιγοβράζει και κάποια στιγμή θα βρεθεί μια αφορμή για να αντιδράσει, χωρίς όμως κάποιο πολιτικό αίτημα, παρά μόνο με μια ζωώδη αντίδραση απέναντι στα πάντα, προκαλώντας προσωρινό χάος.

4. Υπάρχει στην κοινωνία ένα αίσθημα συνενοχής για την κατάσταση που βρίσκεται η χώρα. Συχνά ακούγονται σε συζητήσεις, στα ΜΜΕ ή στο δρόμο, οι φράσεις:
- Εμείς οι ίδιοι δεν φοροδιαφεύγαμε;
- Εμείς οι ίδιοι δεν ζητούσαμε από τους πολιτικούς να μας βρουν μια θέση στο δημόσιο;
- Εμείς οι ίδιοι δεν πληρώσαμε κάποιον υπάλληλο σε κάποια υπηρεσία για να διευκολύνουμε μια υπόθεσή μας;
και τελικά,
- Εμείς οι ίδιοι δεν τους ψηφίζαμε τόσα χρόνια;

Το ποιά ή ο συνδυασμός ποιών από αυτά τα συναισθήματα θα επικρατήσει είναι κάτι που θα το δούμε το επόμενο διάστημα.