Φωτογραφία από το άγαλμα του Canning στην πλατεία Κάνιγγος, στο κέντρο της Αθήνας.
Η ελληνική επανάσταση για την ανεξαρτησία από την Οθωμανική αυτοκρατορία, ξεκίνησε το 1821. Τον πρώτο καιρό βέβαια δεν επρόκειτο για μια μεγάλης κλίμακας επανάσταση, αλλά περιορίστηκε σε ένα μικρό κομμάτι της Πελοποννήσου και μάλλον δεν ανησύχησε ιδιαίτερα τους Τούρκους. Οι Έλληνες είχαν μηδαμινή στρατιωτική ισχύ, και επιπλέον δεν είχαν καμία βοήθεια από το εξωτερικό, είτε διπλωματικά, είτε οικονομικά, είτε στρατιωτικά. Μόνο όταν οι Γάλλοι και οι Άγγλοι θα αποφασίσουν να βοηθήσουν στρατιωτικά την Ελλάδα, διαφαίνεται ότι η επανάσταση θα είναι επιτυχημένη και ότι αργά η γρήγορα θα υπάρξει ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.
Μέχρι να γίνει αυτό όμως, οι ευρωπαϊκές μεγάλες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) μάλλον αδιαφορούν για το ζήτημα της Ελλάδας. Αλλά το 1823, ο George Canning, ως τότε υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας, κάνει μια απότομη στροφή στην εξωτερική πολιτική της Αγγλίας και αναγνωρίζει πρώτος την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος. Δεν ξέρουμε αν ο Canning συμπαθούσε πολύ τους Έλληνες, αλλά ξέρουμε ότι είδε στους Έλληνες μια ευκαιρία να αποκτήσει η Αγγλία καλύτερο έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου θάλασσας, κόντρα στο μέχρι τότε μονοπώλιο των Τούρκων – από τους οποίους έπρεπε να παίρνει άδεια η Αγγλία για να διακινεί εμπορεύματα από και προς την Ινδία.
Σαν συνέχεια της πράξης αναγνώρισης του ελληνικού κράτους από την Αγγλία, ο Canning χορηγεί στην Ελλάδα ως “βοήθεια” 2 ομολογιακά δάνεια. Το πρώτο, το Νοέμβριο του 1823, ονομαστικής αξίας 800.000 στερλινών, με ομόλογο απόδοσης 59% (δηλαδή παίρνεις στο χέρι 472.000 και οφείλεις να ξεπληρώσεις 800.000, δηλαδή δάνειο με επιτόκιο 69%. Μάλλον ο Canning δεν συμπαθούσε πολύ τους Έλληνες) και το δεύτερο, το 1825, ονομαστικής αξίας 2.000.000 στερλινών, σαν ομόλογο απόδοσης 51,5% (δηλαδή παίρνεις στο χέρι 1.032.000 και οφείλεις να ξεπληρώσεις 2.000.000, σαν να λέμε δάνειο με επιτόκιο 93%). Αυτά τα δάνεια ήρθαν σε μια στιγμή που δεν υπήρχε καμία συγκεκριμένη σταθερή ελληνική κυβέρνηση, παρά μόνο μια ομάδα πλούσιων ελλήνων (εφοπλιστών κλπ) που αυτόκλητα είχε αναλάβει να εκπροσωπεί τον επαναστατημένο πληθυσμό στο διεθνές πεδίο.
Τα πραγματικά χρήματα λοιπόν που έπαιρνε η Ελλάδα ήταν 1.504.000 στερλίνες. Αλλά ακόμα και από αυτά, μόνο οι 540.000 μπήκαν στα ταμεία του κράτους. Οι υπόλοιπες 964.000 λίρες μοιράστηκαν ανάμεσα στους διαπραγματευτές του δανείου (έλληνες και άγγλους), τους διαχειριστές του δανείου (έλληνες εφοπλιστές, άγγλοι τραπεζίτες) και σε αυτό που σήμερα λέμε “κρυφές χρεώσεις”. Τα 2 αυτά δάνεια έμειναν στην ιστορία ως “Δάνεια της Ανεξαρτησίας” - φράση που από μόνη της είναι παράδοξη. Το γνωστότερο παράδειγμα κατασπατάλησης είναι οι μισθοί του λόρδου Κόχραν, ο οποίος είχε οριστεί αρχιναύαρχος του Ελληνικού Στόλου. Έλαβε 57.500 λίρες ποσό το οποίο αντιστοιχούσε σύμφωνα με τον ιστορικό Δερτιλή σε «περίπου 50 ετών εισόδημα μιας μεσοαστικής οικογένειας εκείνης της εποχής».
Δεν ξέρω αν έχει καμία σημασία, αλλά ξέρω ότι εκτός από τις χώρες που ανήκαν κάποτε στην Βρετανική Αυτοκρατορία, μέρη αφιερωμένα στον Canning υπάρχει εκτός από την πλατεία στην Αθήνα, ένας δρόμος στο Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή κι ένας δρόμος στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στη Βραζιλία. Είναι μια ωραία σύμπτωση μιας και οι 3 αυτές χώρες τα τελευταία 10 χρόνια μπήκαν σε προγράμματα του ΔΝΤ.
Έτσι λοιπόν, στο σήμερα, άλλη μια ιστορία ανεξαρτησίας εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας όταν μόλις την προηγούμενη Δευτέρα, ο πρόεδρος του Eurogroup (η σύνοδος των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης) Jean Claude Juncker, δήλωσε ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν γνώση του ελληνικού προβλήματος από πολλά χρόνια, όμως άφηναν την Ελλάδα να φτάσει στο χείλος της χρεωκοπίας. Αφενός τους συνέφερε – πριν χρεωκοπήσει η χώρα - να υπάρχει χρήμα στην Ελλάδα (έστω δανεικό) για να μπορούν να πουλάνε (κυρίως) όπλα, και αφετέρου – να φτάσει στο χείλος της χρεωκοπίας - για να μπορούν πλέον να εξαγοράσουν κάποιες ΔΕΚΟ σε πολύ χαμηλές τιμές.
Οι ακριβείς δηλώσεις του Juncker:
“Ήταν προφανές ότι κάποια μέρα η Ελλάδα θα ερχόταν αντιμέτωπη με τέτοιου τύπου προβλήματα, και ξέραμε ότι αυτό θα συνέβαινε." Πρόσθεσε ότι γερμανοί και γάλλοι επίσημοι και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Jean Claude Trichet, είχαν συζητήσει για κάποιο διάστημα “τις προοπτικές αυτού που τότε δεν ήταν ακόμα γνωστό ως “ελληνική κρίση”.”
“Δεν μπορούσα να πω δημοσίως αυτά που ήξερα. Η Ελληνική κρίση θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, αλλά όχι ξεκινώντας την προσπάθεια πριν ένα χρόνο. Ίσως αν ξεκινούσε η προσπάθεια 2-3 δεκαετίες νωρίτερα.”
Τέλος είπε, ότι σε μια συζήτηση που είχε με έναν έλληνα πρωθυπουργό που δεν κατονομάζει, ψάχνοντας να βρει μια λύση, ο πρωθυπουργός του απάντησε: “Διοικώ μια διεφθαρμένη χώρα.”
Απομένει το ερώτημα “ποιός φταίει γι'αυτό που συνέβη στην Ελλάδα;”.
Σίγουρα φταίει ο τρόπος που μια χώρα διαχειρίζεται τα οικονομικά της, και η Ελλάδα δεν αξίζει να πάρει κάποιο σχετικό βραβείο. Όμως, ποιά χώρα θα μπορούσε να ανταπεξέλθει όταν από την ίδρυσή της δένεται με δάνεια με επιτόκια 90%; Θα μου πεις, γιατί τα πήρανε; Πάντως αν δεν τα παίρνανε, δεν θα είχε πετύχει η επανάσταση και δεν θα υπήρχε ελληνικό κράτος, κάτι με το οποίο προσωπικά δεν έχω πρόβλημα.
Από την άλλη βέβαια, σημασία δεν έχει ποιός φταίει, αλλά ποιός την πληρώνει.
Η ελληνική επανάσταση για την ανεξαρτησία από την Οθωμανική αυτοκρατορία, ξεκίνησε το 1821. Τον πρώτο καιρό βέβαια δεν επρόκειτο για μια μεγάλης κλίμακας επανάσταση, αλλά περιορίστηκε σε ένα μικρό κομμάτι της Πελοποννήσου και μάλλον δεν ανησύχησε ιδιαίτερα τους Τούρκους. Οι Έλληνες είχαν μηδαμινή στρατιωτική ισχύ, και επιπλέον δεν είχαν καμία βοήθεια από το εξωτερικό, είτε διπλωματικά, είτε οικονομικά, είτε στρατιωτικά. Μόνο όταν οι Γάλλοι και οι Άγγλοι θα αποφασίσουν να βοηθήσουν στρατιωτικά την Ελλάδα, διαφαίνεται ότι η επανάσταση θα είναι επιτυχημένη και ότι αργά η γρήγορα θα υπάρξει ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.
Μέχρι να γίνει αυτό όμως, οι ευρωπαϊκές μεγάλες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) μάλλον αδιαφορούν για το ζήτημα της Ελλάδας. Αλλά το 1823, ο George Canning, ως τότε υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας, κάνει μια απότομη στροφή στην εξωτερική πολιτική της Αγγλίας και αναγνωρίζει πρώτος την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος. Δεν ξέρουμε αν ο Canning συμπαθούσε πολύ τους Έλληνες, αλλά ξέρουμε ότι είδε στους Έλληνες μια ευκαιρία να αποκτήσει η Αγγλία καλύτερο έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου θάλασσας, κόντρα στο μέχρι τότε μονοπώλιο των Τούρκων – από τους οποίους έπρεπε να παίρνει άδεια η Αγγλία για να διακινεί εμπορεύματα από και προς την Ινδία.
Σαν συνέχεια της πράξης αναγνώρισης του ελληνικού κράτους από την Αγγλία, ο Canning χορηγεί στην Ελλάδα ως “βοήθεια” 2 ομολογιακά δάνεια. Το πρώτο, το Νοέμβριο του 1823, ονομαστικής αξίας 800.000 στερλινών, με ομόλογο απόδοσης 59% (δηλαδή παίρνεις στο χέρι 472.000 και οφείλεις να ξεπληρώσεις 800.000, δηλαδή δάνειο με επιτόκιο 69%. Μάλλον ο Canning δεν συμπαθούσε πολύ τους Έλληνες) και το δεύτερο, το 1825, ονομαστικής αξίας 2.000.000 στερλινών, σαν ομόλογο απόδοσης 51,5% (δηλαδή παίρνεις στο χέρι 1.032.000 και οφείλεις να ξεπληρώσεις 2.000.000, σαν να λέμε δάνειο με επιτόκιο 93%). Αυτά τα δάνεια ήρθαν σε μια στιγμή που δεν υπήρχε καμία συγκεκριμένη σταθερή ελληνική κυβέρνηση, παρά μόνο μια ομάδα πλούσιων ελλήνων (εφοπλιστών κλπ) που αυτόκλητα είχε αναλάβει να εκπροσωπεί τον επαναστατημένο πληθυσμό στο διεθνές πεδίο.
Τα πραγματικά χρήματα λοιπόν που έπαιρνε η Ελλάδα ήταν 1.504.000 στερλίνες. Αλλά ακόμα και από αυτά, μόνο οι 540.000 μπήκαν στα ταμεία του κράτους. Οι υπόλοιπες 964.000 λίρες μοιράστηκαν ανάμεσα στους διαπραγματευτές του δανείου (έλληνες και άγγλους), τους διαχειριστές του δανείου (έλληνες εφοπλιστές, άγγλοι τραπεζίτες) και σε αυτό που σήμερα λέμε “κρυφές χρεώσεις”. Τα 2 αυτά δάνεια έμειναν στην ιστορία ως “Δάνεια της Ανεξαρτησίας” - φράση που από μόνη της είναι παράδοξη. Το γνωστότερο παράδειγμα κατασπατάλησης είναι οι μισθοί του λόρδου Κόχραν, ο οποίος είχε οριστεί αρχιναύαρχος του Ελληνικού Στόλου. Έλαβε 57.500 λίρες ποσό το οποίο αντιστοιχούσε σύμφωνα με τον ιστορικό Δερτιλή σε «περίπου 50 ετών εισόδημα μιας μεσοαστικής οικογένειας εκείνης της εποχής».
Δεν ξέρω αν έχει καμία σημασία, αλλά ξέρω ότι εκτός από τις χώρες που ανήκαν κάποτε στην Βρετανική Αυτοκρατορία, μέρη αφιερωμένα στον Canning υπάρχει εκτός από την πλατεία στην Αθήνα, ένας δρόμος στο Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή κι ένας δρόμος στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στη Βραζιλία. Είναι μια ωραία σύμπτωση μιας και οι 3 αυτές χώρες τα τελευταία 10 χρόνια μπήκαν σε προγράμματα του ΔΝΤ.
Έτσι λοιπόν, στο σήμερα, άλλη μια ιστορία ανεξαρτησίας εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας όταν μόλις την προηγούμενη Δευτέρα, ο πρόεδρος του Eurogroup (η σύνοδος των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης) Jean Claude Juncker, δήλωσε ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν γνώση του ελληνικού προβλήματος από πολλά χρόνια, όμως άφηναν την Ελλάδα να φτάσει στο χείλος της χρεωκοπίας. Αφενός τους συνέφερε – πριν χρεωκοπήσει η χώρα - να υπάρχει χρήμα στην Ελλάδα (έστω δανεικό) για να μπορούν να πουλάνε (κυρίως) όπλα, και αφετέρου – να φτάσει στο χείλος της χρεωκοπίας - για να μπορούν πλέον να εξαγοράσουν κάποιες ΔΕΚΟ σε πολύ χαμηλές τιμές.
Οι ακριβείς δηλώσεις του Juncker:
“Ήταν προφανές ότι κάποια μέρα η Ελλάδα θα ερχόταν αντιμέτωπη με τέτοιου τύπου προβλήματα, και ξέραμε ότι αυτό θα συνέβαινε." Πρόσθεσε ότι γερμανοί και γάλλοι επίσημοι και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Jean Claude Trichet, είχαν συζητήσει για κάποιο διάστημα “τις προοπτικές αυτού που τότε δεν ήταν ακόμα γνωστό ως “ελληνική κρίση”.”
“Δεν μπορούσα να πω δημοσίως αυτά που ήξερα. Η Ελληνική κρίση θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, αλλά όχι ξεκινώντας την προσπάθεια πριν ένα χρόνο. Ίσως αν ξεκινούσε η προσπάθεια 2-3 δεκαετίες νωρίτερα.”
Τέλος είπε, ότι σε μια συζήτηση που είχε με έναν έλληνα πρωθυπουργό που δεν κατονομάζει, ψάχνοντας να βρει μια λύση, ο πρωθυπουργός του απάντησε: “Διοικώ μια διεφθαρμένη χώρα.”
Απομένει το ερώτημα “ποιός φταίει γι'αυτό που συνέβη στην Ελλάδα;”.
Σίγουρα φταίει ο τρόπος που μια χώρα διαχειρίζεται τα οικονομικά της, και η Ελλάδα δεν αξίζει να πάρει κάποιο σχετικό βραβείο. Όμως, ποιά χώρα θα μπορούσε να ανταπεξέλθει όταν από την ίδρυσή της δένεται με δάνεια με επιτόκια 90%; Θα μου πεις, γιατί τα πήρανε; Πάντως αν δεν τα παίρνανε, δεν θα είχε πετύχει η επανάσταση και δεν θα υπήρχε ελληνικό κράτος, κάτι με το οποίο προσωπικά δεν έχω πρόβλημα.
Από την άλλη βέβαια, σημασία δεν έχει ποιός φταίει, αλλά ποιός την πληρώνει.
RSS Feed