Αυτή η εβδομάδα πέρασε χωρίς πολλές διαδηλώσεις. Ακόμα και οι λίγες που έγιναν δεν είχαν τη μεγάλη συμμετοχή που είχαν οι πρώτες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε 3 πράγματα: α) ότι ο κόσμος από τη στιγμή που η Βουλή ψήφισε τα μέτρα, και πέρασε το αρχικό σοκ, το πήρε απόφαση και από εδώ και πέρα θα προσπαθήσει να τα βγάλει πέρα με όποιο τρόπο έχει. β) ότι ο κόσμος προσωρινά πήγε σπίτι του και σκέφτεται τί μπορεί να γίνει, φτάνει όμως μια σπίθα για να τον ξαναβγάλει έξω. γ) ότι τα συνδικάτα σε μεγάλο βαθμό ελέγχονται από το ΠΑΣΟΚ, οπότε δεν τραβάνε πολύ το σκοινί, περισσότερο αντιδρούν συμβολικά.
Προσωπικά δεν πιστεύω το (α). Μπορώ να σκεφτώ κάποιους λόγους για τους οποίους έχουν καταλαγιάσει οι αντιδράσεις. Αφενός οι 3 νεκροί κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης πριν από 10 μέρες έχουν φέρει ένα πάγωμα στον κόσμο. Αφετέρου το γεγονός ότι μπαίνουμε σε τουριστική περίοδο (από τον τουρισμό παράγεται το 18% του ελληνικού ΑΕΠ) κάνει τον κόσμο να προσπαθεί να οργανωθεί με την ελπίδα ότι κουτσά-στραβά θα τα καταφέρουμε και φέτος. Βέβαια, οι κρατήσεις είναι πολύ μειωμένες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, τόσο λόγω της αστάθειας της χώρας, αλλά ταυτόχρονα επειδή έχει μειωθεί κατά πολύ η δυνατότητα και άλλων Ευρωπαίων να κάνουν ταξίδια, πόσο μάλλον σε ένα σχετικά ακριβό προορισμό, σαν την Ελλάδα. Ήδη για τα ξενοδοχεία της Αθήνας μόνο έχουν γίνει 17.000 ακυρώσεις κρατήσεων και ακόμα δεν έχουμε μπει στους 3 καλοκαιρινούς μήνες...
Πάντως για πρώτη φορά από τότε που μπήκαμε στην κρίση, εμφανίστηκε δειλά-δειλά και από πολύ λίγο κόσμο, μια αισιοδοξία. Όχι με την έννοια ότι “θα μας βγει σε καλό”, αλλά ότι “θα τα καταφέρουμε ό,τι και να γίνει”. Δεν ξέρω πόσο βάσιμη είναι αυτή η αισιοδοξία, αλλά σίγουρα είναι χρήσιμη. Ένας λόγος που την κάνει βάσιμη για μένα είναι ότι τη συναντάς περισσότερο σε μεγάλους ανθρώπους, που έχουν περάσει παλιότερα πιο δύσκολες καταστάσεις από εμάς. Οι νεότεροι μεγαλώσαμε μέσα σε μια φούσκα, και είναι λογικό όλο αυτό μπροστά μας να μας φαίνεται βουνό.
Μια εικόνα που νομίζω ότι περιγράφει την ψυχολογία του κόσμου αυτή τη στιγμή είναι κάτι που είδα μια από τις προηγούμενες μέρες: Πέρασα από το σημείο που βρισκόταν η τράπεζα που σκοτώθηκαν οι 3 υπάλληλοι. Πολλά λουλούδια απέξω, κεριά, σημειώματα. Και λίγος κόσμος που πάει κι έρχεται, περίπου 50 άτομα. Θα περίμενε κανείς ότι σε μια τέτοια στιγμή, πας εκεί, στέκεσαι, αφήνεις ένα λουλούδι, σκέφτεσαι διάφορα, δε μιλάς πολύ. Το περίεργο είναι ότι οι άνθρωποι τσακώνονταν! Όχι απαραίτητα για κάτι που είχε σχέση με τους 3 νεκρούς, αλλά για την πολιτική, για τις διαδηλώσεις, για το τί πρέπει να γίνει τώρα. Πραγματικά περίεργο θέαμα. Σαν να είσαι σε μια κηδεία και να βρίσκεις αφορμή για να τσακωθείς. Δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω τί λέγανε, υπήρχαν 2-3 διαφορετικές συζητήσεις ταυτόχρονα.
Ένα καλό πράγμα είναι ότι σαν κοινωνία έχουμε αρχίσει να συζητάμε – και εδώ εννοώ να συζητάμε, όχι να τσακωνόμαστε. Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια δε συζητούσαμε πολύ. Οι διάλογοι μοιάζαν περισσότερο με παράλληλους μονολόγους. Πλέον είναι συνηθισμένο να ακούσεις ανθρώπους να συζητάνε για τα οικονομικά, του κράτους ή τα προσωπικά τους, και να μην είναι δογματικοί. Λένε την άποψή τους, αλλά περιμένουν με ενδιαφέρον να ακούσουν και την άποψη του συνομιλητή τους.
Παρ'όλα αυτά, για την ώρα δε φαίνεται στην αγορά ο κόσμος να ανησυχεί πολύ για τα οικονομικά του. Δηλαδή δεν ξέρω πώς ήταν τα πράγματα σε άλλες χώρες που βρέθηκαν ένα βήμα πριν τη χρεωκοπία, αλλά θα μου φαινόταν παράξενο να δω ότι τα μπαρ είναι γεμάτα, ο κόσμος τρώει, πίνει, όπως και πριν. Ένας φίλος μπάρμαν έλεγε ότι το αφεντικό του του είπε πως έχει παρατηρηθεί ότι σε περιόδους κρίσης, ο κόσμος πίνει περισσότερο. Εδώ η ερώτηση είναι, δεν πίναμε ήδη αρκετά;
Κάτι που άκουσα και το θεώρησα πολύ πετυχημένο:
"Η Ελλάδα έμοιαζε με έναν πελάτη εστιατορίου που εξακολουθεί να παραγγέλνει συνέχεια φαγητά προκειμένου να μην έρθει ποτέ ο λογαριασμός."
RSS Feed