Maybe you thought that, since we didn’t post anything new for so long, we had probably decided to let this blog die. Maybe we thought so too. But if you knew how things work in Greece, you would know that summer season is a time when everything slows down. Besides school vacation, business slows down, there’s no sports, the tv program slows down, even the news on the most “serious” tv networks prefer to talk about lighter subjects. So, why would this blog be an exception? One could say that this summer wouldn’t be as relaxed as every other. However, this summer proved that greek people give (for the time being) a higher priority to its relaxation than it does to its worry for the future – or should I say for the present? Of course tourist season always gives a boost to the economy and to the moral for 3-4 months. Now we have to face the rest of the 8-9 months before the next boost comes.

In the psychology of the economy, there’s been something moving lately. In this summer there have already been 2 major financial deals that show there is some interest taken in for investments in Greece. The first is about the cargo business of Piraeus port (the largest of Greece, second largest in the Mediterranean), which will from now on be ran by Cosco (the Chinese state shipping company) and the second is about a second port, an energy hub (Astakos) and a part of the old and deserted airport of Athens, where the Qatar Investment Company plans to build a hotel-casino complex. What’s interesting is that both of these moves come from outsider countries (given the eternal western dependency of Greece) that see Greece as their chance to break in the EU market. If these 2 moves turn out to be successful  it will be a very positive development, as Greece (a member country of the EU and of the NATO) will get to have significant financial relations to countries with developed/developing economies  that need Greece as much as Greece does.

But this all will be seen – if ever - in the future. For now, there have been thousands of businesses closing down and a massive 120.000 new unemployed people since last January. Meanwhile, job listings are less and less and many people, especially young have already moved to northern EU countries (Germany, Sweden etc.).

The government, except for trying to collect taxes (which is already proved by history that they can’t do successfully) is making an effort to put economic and social life in a primary order. This seems to be even harder than collecting taxes, as it was the same party that, back in the ‘80’s, created this monstrous state and spoiled the people by giving them money – money that had been borrowed. And now it’s the same party (some times even the very same persons) that blaim the people for the problems the country now faces.

Here’s a very comprehensive article on Greece from this month’s Vanity Fair by Michael Lewis. (if you haven’t lived in Greece, this article will help you understand aspects of everyday life that I would need a lot of time and space to write about – and still you would think I’m exaggerating)

P.S.: On my article of May 8th I was pointing: "Greece looks like a part of land where suddenly 12 million people are trapped in it and they have to find a way to set up a community from scratch. And each one of them has something different in mind, each one with their own definition of “victory”."

Michael Lewis in his article says something that sounds similar: "The structure of the Greek economy is collectivist, but the country, in spirit, is the opposite of a collective. Its real structure is every man for himself."

It's been already 1,5 month since the greek PM officially asked for an international bail-out. I had a rough picture in mind on how this program would work out, back then. I was guessing that the government would take a bunch of harsh measures at once (tax rises, cuts on salaries and pensions, layoffs in the public sector etc.) until the balance between the country's income and expenses evens up, enough for Greece to be able to borrow money at a reasonable rate. With this in mind, I was thinking that the people in Greece would suffer for a few months and that this would eventually bring social uprising, which could last for a few weeks – as was the case in December 2008 – and then things would get back to normal. But from what we've seen, this is not the way things work. It doesn't have to do with a single sad event – the killing of a boy from a cop / harsh measures being taken by a government.

The greek government had taken some measures even before the activation of the bail-out program. These where the increase of the sales tax from 19% to 21% (in the last year - under the old administration - another increase took place, from 18% to 19%) and cuts in bonuses in the public sector. Meanwhile, there was too much optimism that the government could get a lot of money by hunting tax evasion.

Since the EU-IMF program was activated, there have been another 2 groups of measures, a lot harder than the first ones. In short, these were: another increase of the sales tax by 2% (now it is 23%), cuts in salaries and pensions of the public sector, varying from 8-20% according to the wages, a new increase of some special taxes applying to liquor, tobacco products and gas varying from 10-20% and finally, an extra one-off taxation of all profitable businesses.

Another measure that's worth analyzing is the following: The government had announced that due to the recession, it would give a 1000 euro “solidarity benefit” to people/families living under poverty level, in 2 parts of 500 euros. The first part has already been given to those entitled. In order to reduce the state's expenses, the minister of Finance announced that the second part will not be given to all those who got the first part, but only “targeted”. What does “targeted” mean? I can explain it in 2 steps: (1) The minister means that the first part was given – among others – to people who didn't really need it. This can mean 2 things: a) that the records of the government are inaccurate or - even worse – b) that the government gave this money to people who didn't really need it on purpose. Now, step (2): If the government confesses that its records are inaccurate, how are they going to tell who's in real need of the second part and who's not? Or, if they intentionally gave the money to people who didn't need it, shouldn't there be some kind of legal action against anyone responsible for this? Because when somebody is "below poverty line, this is objective.Can you say that somebody who's just 1 euro below poverty line, doesn't need the 500 euros?

Still, the measures already taken are not final. The contract signed by the greek government, the EU and the IMF says that there will be a check of the income-expenses balance by an EU-IMF committee every trimester. If the balance is not satisfactory, there is a term saying that the greek government is obliged to take any extra measures needed so as to reach the target predicted. Today, as we are on the half of the first trimester, there's already a negative deflection of a few hundred million (!) euros.

As a result of this - and of other – facts, the scenario of Greece defaulting is becoming all the more possible. The international media talk about this scenario a lot more than the greek media do. I don't know if this is enough to tell us more, but last December, when the greek media were denying the possibility of Greece to ask for help from the IMF, at the same time, most international media were almost sure that this would turn out to become true. Now, the international media also talk about the possibility of Greece leaving the euro, but this is a story for another article.

Despite all that, people in Greece haven't yet reacted the way the most expected them to, given that Greece has a strong tradition in public uprising, demonstrations etc. It was last Saturday, at a demonstration organized by the 2 biggest workers' unions, less than 10.000 people gathered. How can we explain this?

I think that people right now have mixed feelings:

1. They still manage to get along. Each family is trying to organize its life so as to get through all this the easiest way.

2. They don't have any real hope that their reaction will bring any solution. They understand that the country's situation is desperate, but there's no political party or person that convinces them to be more appropriate to handle this.

3. Society is boiling slow and at some point will erupt, but not having any clear demands. This will be just an instinctive reaction that will cause temporary chaos.

4. At the same time there is this feeling of complicity in what the country's going through now.

- Wasn't it us who avoided to pay taxes?

- Wasn't it us who were begging politicians and officials for a public job?

- Wasn't it us who payed “something extra” at some public service in order to do our business faster/better/dirtier?

and after all,

- Wasn't it us who were voting for them for 35 years?

These are some popular questions that you hear by people in the streets.
Now, we can only wait and see which feeling(s) will be expressed first.

The PM yesterday said in his speech at the parliament: “If we do not put the country in order, if we do not create a sense of justice, if there is no respect for the law, they will chase all of us away with stones, and rightly so."

Looks like he's got the message...

Έχει περάσει 1,5 μήνας από τότε που η Ελλάδα ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού διάσωσης των ΕΕ και ΔΝΤ. Τότε είχα σχηματίσει μια πρόχειρη εικόνα του πώς θα κυλήσουν τα πράγματα. Υπέθετα ότι θα ληφθούν κάποια σκληρά μέτρα (αύξηση φόρων, μείωση μισθών και συντάξεων, απολύσεις στο δημόσιο τομέα κλπ), μέχρι να βελτιωθεί η σχέση εσόδων-εξόδων, να μειωθεί το χρέος, και να μπορεί πια η Ελλάδα να δανειστεί με φυσιολογικά επιτόκια από τις διεθνείς αγορές. Και σκεφτόμουν ότι ο κόσμος θα υπέφερε για κάποιο διάστημα, πιθανώς θα είχε ένα ξέσπασμα μερικών εβδομάδων, όπως το Δεκέμβριο του 2008, και μετά θα ηρεμούσαν τα πράγματα. Εδώ όμως αυτό που συμβαίνει είναι διαφορετικό. Δεν έχουμε ένα μεμονωμένο δυσάρεστο γεγονός που συμβαίνει μια κι έξω (η δολοφονία ενός παιδιού από έναν αστυνομικό / η επιβολή κάποιων σκληρών οικονομικών μέτρων από μια κυβέρνηση).

Η κυβέρνηση, ήδη πριν την προσφυγή στο μηχανισμό ΕΕ-ΔΝΤ, είχε πάρει ήδη κάποια μέτρα, που τότε η ΕΕ είχε σχολιάσει ως "αποφασιστικά". Ήταν η αύξηση του ΦΠΑ από 19% σε 21% (είχε προηγηθεί πριν ένα χρόνο αύξηση από 18% σε 19% από την προηγούμενη κυβέρνηση), μείωση επιδομάτων στο δημόσιο και παράλληλα υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες από το κυνήγι της φοροδιαφυγής.

Από τη στιγμή της προσφυγής στο μηχανισμό ΕΕ-ΔΝΤ, έχουν έρθει 2 ακόμα κύματα μέτρων, αρκετά σκληρότερων από τα πρώτα. Τα βασικά είναι η επιπλέον αύξηση του ΦΠΑ κατά +2% (δηλαδή στο 23%), μείωση του βασικού εισοδήματος των δημόσιων υπαλλήλων κατά 8-20% (ανάλογα το μισθό τους), αύξηση των ειδικών φόρων σε ποτά, τσιγάρα και βενζίνη κατά 10-20% και έκτακτη φορολόγηση των κερδοφόρων επιχειρήσεων.

Εδώ έχει ενδιαφέρον να δούμε μια “λεπτομέρεια” που αποδεικνύει πόσο εκτός ελέγχου είναι η κατάσταση στη λειτουργία του κράτους. Στο πλαίσιο της μείωσης των δαπανών, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι θα δώσει “έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης”, μια βοήθεια 1000 ευρώ σε 2 δόσεις, για άτομα/οικογένειες που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Ταυτόχρονα με την ανακοίνωση των υπόλοιπων μέτρων, ο υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε ότι η δεύτερη δόση του επιδόματος αλληλεγγύης δεν θα δοθεί σε όλους όσοι πήραν την πρώτη, παρά μόνο “στοχευμένα”. Τί σημαίνει “στοχευμένα”; Εγώ το εξηγώ σε 2 επίπεδα: (Α) ο υπουργός εννοεί ότι την πρώτη δόση την πήραν μεταξύ άλλων και κάποιοι άνθρωποι που δεν την χρειάζονταν πραγματικά και (Β) ότι για τη δεύτερη δόση η κυβέρνηση θα κάνει ένα διαχωρισμό ποιός το χρειάζεται και ποιός όχι. Στο (Α) επίπεδο φαίνεται η ανοργανωσιά. Πώς είναι δυνατόν να παίρνει επίδομα αλληλεγγύης κάποιος που δεν το χρειάζεται; Σημαίνει ότι τα οικονομικά στοιχεία που έχει η κυβέρνηση στο αρχείο της, δεν είναι ακριβή. Στο (Β) επίπεδο, εφ'όσον από το (Α) ο υπουργός έχει ήδη αποδεχτεί ότι τα στοιχεία της κυβέρνησης είναι ανακριβή, σύμφωνα με ποιό κριτήριο θα αποφασιστεί ποιοί είναι εκείνοι που το έχουν πραγματικά ανάγκη;

Και φυσικά τα μέτρα που αναφέρθηκαν πριν δεν είναι όλα, αφού το μνημόνιο συνεργασίας που έχει υπογράψει η κυβέρνηση με ΕΕ-ΔΝΤ προβλέπει ότι κάθε τρίμηνο θα γίνεται ένας απολογισμός εσόδων-εξόδων και αν αυτός δεν είναι ικανοποιητικός, τότε θα πρέπει να λαμβάνονται επιπλέον μέτρα, ώστε να πετυχαίνεται η διόρθωση της εξίσωσης. Σήμερα, ενώ είμαστε στα μισά του πρώτου τριμήνου, υπάρχει ήδη απόκλιση μερικών εκατοντάδων (!) εκατομμυρίων ευρώ από τους στόχους που είχαν τεθεί στο μνημόνιο.

Εξαιτίας αυτού – αλλά και άλλων λόγων – τις τελευταίες μέρες ακούγεται όλο και δυνατότερα το σενάριο τη χρεωκοπίας, συνηθέστερα από ΜΜΕ του εξωτερικού. Αυτό έχει μια σημασία, γιατί όταν ακόμα η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ στην Ελλάδα, απέκλειαν το ενδεχόμενο της προσφυγής της χώρας στο μηχανισμό ΕΕ-ΔΝΤ, την ίδια στιγμή τα διεθνή ΜΜΕ εξέφραζαν μια βεβαιότητα ότι τα πράγματα οδηγούνται εκεί. Παράλληλα γίνεται και μια συζήτηση για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το Ευρώ και επιστροφή στη δραχμή. Αυτή είναι μια άλλη ιστορία – σίγουρα πιο μακρινή.

Παρ'όλα αυτά, μέχρι σήμερα ο κόσμος δεν έχει αντιδράσει με τον τρόπο που ίσως αρκετοί φαντάζονταν, για μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου υπάρχει μια δυνατή παράδοση διαδηλώσεων, αντιδράσεων κλπ. Μόλις το περασμένο Σάββατο, σε διαδήλωση που είχαν οργανώσει τα 2 μεγαλύτερα συνδικάτα εργαζομένων της χώρας στην πρωτεύουσα (ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ), συγκεντρώθηκαν λιγότεροι από 10.000 άνθρωποι. Πώς εξηγείται αυτό;

Πιστεύω πως υπάρχουν πολλά πράγματα που αισθάνονται ταυτόχρονα οι άνθρωποι:

1. Ο κόσμος αντέχει ακόμα. Κλείνεται μέσα του, προσπαθεί να βρει τρόπο να οργανώσει όσο το δυνατό πιο ανώδυνα τη ζωή του με τα νέα δεδομένα και ελπίζει ότι θα τη βγάλει καθαρή.

2. Ο κόσμος δεν έχει ελπίδα ότι η αντίδρασή του θα φέρει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Καταλαβαίνει μεν ότι η κατάσταση στη χώρα είναι απελπιστική, αλλά δεν υπάρχει κάποιο κόμμα ή πρόσωπο που να τον πείθει πως είναι πιο κατάλληλο να διαχειριστεί τη χώρα.

3. Η κοινωνία σιγοβράζει και κάποια στιγμή θα βρεθεί μια αφορμή για να αντιδράσει, χωρίς όμως κάποιο πολιτικό αίτημα, παρά μόνο με μια ζωώδη αντίδραση απέναντι στα πάντα, προκαλώντας προσωρινό χάος.

4. Υπάρχει στην κοινωνία ένα αίσθημα συνενοχής για την κατάσταση που βρίσκεται η χώρα. Συχνά ακούγονται σε συζητήσεις, στα ΜΜΕ ή στο δρόμο, οι φράσεις:
- Εμείς οι ίδιοι δεν φοροδιαφεύγαμε;
- Εμείς οι ίδιοι δεν ζητούσαμε από τους πολιτικούς να μας βρουν μια θέση στο δημόσιο;
- Εμείς οι ίδιοι δεν πληρώσαμε κάποιον υπάλληλο σε κάποια υπηρεσία για να διευκολύνουμε μια υπόθεσή μας;
και τελικά,
- Εμείς οι ίδιοι δεν τους ψηφίζαμε τόσα χρόνια;

Το ποιά ή ο συνδυασμός ποιών από αυτά τα συναισθήματα θα επικρατήσει είναι κάτι που θα το δούμε το επόμενο διάστημα.

I apologise for not posting anything for so many days. Truth is that there were not any really important events in the meanwhile. Politicians are trying to convince the people that they are giving some big fight against the IMF people, in order to avoid some extra measures. The media are spending their time trying to find which party has been the most corrupt in the last 20 years. And the people is trying to adjust themselves in this new era, if they haven't already lost their jobs or seen their businesses closing down.

Poul Tomsen is the head of the team that the IMF sent to Greece in order to run this bailout program.
This is an interview of his that was published in Kathimerini newspaper.

copyright: Al Jazeera 2010

Ο Riz Kahn στο Al Jazeera έχει καλεσμένους τον πρώην υπουργό Οικονομικών επί κυβέρνησης Σημίτη, Γιάννο Παπαντωνίου, τον οικονομολόγο Mark Weisbrot και τον Alexander Mirtchev, σύμβουλο σε διεθνή οικονομικά και επιχειρηματικά θέματα. / Riz Kahn in his show is hosting Yannos Papantoniou (ex-finance minister of Greece in the late '90's), economist Mark Weisbrot (co-director of the US-based Center for Economic and Policy Research, a non-partisan think-tank that promotes debate on important economic issues), and Alexander Mirtchev (the president of the Washington DC-based consultancy Krull Corporation which specialises in new economic trends and business strategies).

Αυτή η εβδομάδα πέρασε χωρίς πολλές διαδηλώσεις. Ακόμα και οι λίγες που έγιναν δεν είχαν τη μεγάλη συμμετοχή που είχαν οι πρώτες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε 3 πράγματα: α) ότι ο κόσμος από τη στιγμή που η Βουλή ψήφισε τα μέτρα, και πέρασε το αρχικό σοκ, το πήρε απόφαση και από εδώ και πέρα θα προσπαθήσει να τα βγάλει πέρα με όποιο τρόπο έχει. β) ότι ο κόσμος προσωρινά πήγε σπίτι του και σκέφτεται τί μπορεί να γίνει, φτάνει όμως μια σπίθα για να τον ξαναβγάλει έξω. γ) ότι τα συνδικάτα σε μεγάλο βαθμό ελέγχονται από το ΠΑΣΟΚ, οπότε δεν τραβάνε πολύ το σκοινί, περισσότερο αντιδρούν συμβολικά.

Προσωπικά δεν πιστεύω το (α). Μπορώ να σκεφτώ κάποιους λόγους για τους οποίους έχουν καταλαγιάσει οι αντιδράσεις. Αφενός οι 3 νεκροί κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης πριν από 10 μέρες έχουν φέρει ένα πάγωμα στον κόσμο. Αφετέρου το γεγονός ότι μπαίνουμε σε τουριστική περίοδο (από τον τουρισμό παράγεται το 18% του ελληνικού ΑΕΠ) κάνει τον κόσμο να προσπαθεί να οργανωθεί με την ελπίδα ότι κουτσά-στραβά θα τα καταφέρουμε και φέτος. Βέβαια, οι κρατήσεις είναι πολύ μειωμένες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, τόσο λόγω της αστάθειας της χώρας, αλλά ταυτόχρονα επειδή έχει μειωθεί κατά πολύ η δυνατότητα και άλλων Ευρωπαίων να κάνουν ταξίδια, πόσο μάλλον σε ένα σχετικά ακριβό προορισμό, σαν την Ελλάδα. Ήδη για τα ξενοδοχεία της Αθήνας μόνο έχουν γίνει 17.000 ακυρώσεις κρατήσεων και ακόμα δεν έχουμε μπει στους 3 καλοκαιρινούς μήνες...

Πάντως για πρώτη φορά από τότε που μπήκαμε στην κρίση, εμφανίστηκε δειλά-δειλά και από πολύ λίγο κόσμο, μια αισιοδοξία. Όχι με την έννοια ότι “θα μας βγει σε καλό”, αλλά ότι “θα τα καταφέρουμε ό,τι και να γίνει”. Δεν ξέρω πόσο βάσιμη είναι αυτή η αισιοδοξία, αλλά σίγουρα είναι χρήσιμη. Ένας λόγος που την κάνει βάσιμη για μένα είναι ότι τη συναντάς περισσότερο σε μεγάλους ανθρώπους, που έχουν περάσει παλιότερα πιο δύσκολες καταστάσεις από εμάς. Οι νεότεροι μεγαλώσαμε μέσα σε μια φούσκα, και είναι λογικό όλο αυτό μπροστά μας να μας φαίνεται βουνό.

Μια εικόνα που νομίζω ότι περιγράφει την ψυχολογία του κόσμου αυτή τη στιγμή είναι κάτι που είδα μια από τις προηγούμενες μέρες: Πέρασα από το σημείο που βρισκόταν η τράπεζα που σκοτώθηκαν οι 3 υπάλληλοι. Πολλά λουλούδια απέξω, κεριά, σημειώματα. Και λίγος κόσμος που πάει κι έρχεται, περίπου 50 άτομα. Θα περίμενε κανείς ότι σε μια τέτοια στιγμή, πας εκεί, στέκεσαι, αφήνεις ένα λουλούδι, σκέφτεσαι διάφορα, δε μιλάς πολύ. Το περίεργο είναι ότι οι άνθρωποι τσακώνονταν! Όχι απαραίτητα για κάτι που είχε σχέση με τους 3 νεκρούς, αλλά για την πολιτική, για τις διαδηλώσεις, για το τί πρέπει να γίνει τώρα. Πραγματικά περίεργο θέαμα. Σαν να είσαι σε μια κηδεία και να βρίσκεις αφορμή για να τσακωθείς. Δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω τί λέγανε, υπήρχαν 2-3 διαφορετικές συζητήσεις ταυτόχρονα.

Ένα καλό πράγμα είναι ότι σαν κοινωνία έχουμε αρχίσει να συζητάμε – και εδώ εννοώ να συζητάμε, όχι να τσακωνόμαστε. Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια δε συζητούσαμε πολύ. Οι διάλογοι μοιάζαν περισσότερο με παράλληλους μονολόγους. Πλέον είναι συνηθισμένο να ακούσεις ανθρώπους να συζητάνε για τα οικονομικά, του κράτους ή τα προσωπικά τους, και να μην είναι δογματικοί. Λένε την άποψή τους, αλλά περιμένουν με ενδιαφέρον να ακούσουν και την άποψη του συνομιλητή τους.

Παρ'όλα αυτά, για την ώρα δε φαίνεται στην αγορά ο κόσμος να ανησυχεί πολύ για τα οικονομικά του. Δηλαδή δεν ξέρω πώς ήταν τα πράγματα σε άλλες χώρες που βρέθηκαν ένα βήμα πριν τη χρεωκοπία, αλλά θα μου φαινόταν παράξενο να δω ότι τα μπαρ είναι γεμάτα, ο κόσμος τρώει, πίνει, όπως και πριν. Ένας φίλος μπάρμαν έλεγε ότι το αφεντικό του του είπε πως έχει παρατηρηθεί ότι σε περιόδους κρίσης, ο κόσμος πίνει περισσότερο. Εδώ η ερώτηση είναι, δεν πίναμε ήδη αρκετά;

Κάτι που άκουσα και το θεώρησα πολύ πετυχημένο:
"Η Ελλάδα έμοιαζε με έναν πελάτη εστιατορίου που εξακολουθεί να παραγγέλνει συνέχεια φαγητά προκειμένου να μην έρθει ποτέ ο λογαριασμός."

This week has passed peacefully, with less and smaller demonstrations than last week. This can be up to 3 reasons: A. After the government passed the austerity measures, people got over the initial shock and is now looking to find a way to deal with the new situation. B. People temporarily withdrew from the streets just waiting for a spark to get back to the streets again. C. Workers' unions are mostly controlled by pro-government people, so they choose not to pull the strings but rather keep their reaction to a “symbolic” level.

I also believe that the fact that 3 people died during a demonstration 10 days ago have caused a feeling of nervousness to the majority of people. Then, another issue is that we are just getting into tourist season (when 18% of the greek GDP is produced) so a lot of people are making an effort to put themselves and businesses together, hoping to get the best out of it.

Meanwhile, hotel bookings have been very low compared to the last few years, both because of the instability of the country, as well as because of the economy being bad in most EU countries too. There have already been 17.000 hotel bookings canceled, just for hotels in Athens and we're only in the middle of May...

Even still, for the first time since we got in this crisis there has been a little optimism. Not in the sense that “this will turn out to be good” but more likely “we'll finally make it, no matter what”. I don't know how rational this optimism seems to be, but we really need it. If there's one reason I tend to believe this, is that it's mostly said by older people who have been through hard times in the past. All of us, younger than 40-45, have mostly been grown up in a bubble, so all this seems like a mountain in our eyes.

A picture which I think describes perfectly people's psychology at this point is something I saw when I went outside the bank where the 3 people died. There were lots of flowers, candles, notes, and people passing by, standing there for a while. One would think that when you are in such a place you probably leave a flower yourself, you think about stuff, most likely in silence. What was weird is that people were fighting! Not particularly about something that had to do with the 3 dead, but about politics, the demonstrations, what should be done now. It was really an awkward situation. Like being at a funeral and finding a reason to fight. I couldn't really follow what they were saying, there were 2-3 different fights going on at the same time.

A good thing is that we have started talking to each other, having real conversations. I'm not talking about the fights here, I mean civilized conversations. In Greece we weren't used to this. Our dialogues seemed to be more like 2 parallel monologues. These days it's been quite usual to see people talking about the economy, the country's economy or their household's economy and not being dogmatic at all. They say their opinion but they are also listening to the other person with respect. It may not sound like such a big deal, but before that you could tell that people wanted to talk about stuff only with people with which they knew they would agree with.

Despite all that, up to now it doesn't look like there is something going wrong in the real economy. I don't know how things were in other countries that were only a step before going bankrupt, but still it looks weird having bars and restaurants full of people, drinking and eating. A friend who's a bar tender told me today that his boss told him that when there's a crisis people tend to drink more. My question is, weren't we drinking a lot already?

Something I heard and thought it puts it right:
“Greece looked like a client in a restaurant who keeps ordering stuff so that the check will never come”.

copyright: Bloomberg 2010

There have been a lot of discussions going on lately, saying that what happens now is the beginning of the end of capitalism. Those who are more optimistic (or pessimistic, depends which side you look at it) are already wondering what the new economic system will be like.

I don’t believe that what Europe is coming through is a crisis of capitalism in general. I think it is a crisis of “toxic” capitalism. Capitalism (either we like it or not) is an economic system and like all systems, it has some basic rules.

Some of them are:
A) to make profit through the exploitation of human labour.
B) the sense of economic risk
C) competition

Maybe there are a few others, which I’m too stupid to understand, but let’s just work with these 3.

These 3 rules combined are the definition of “healthy” capitalism. This term may sound a bit paradoxical to some of you, but let’s just use it for simplicity. What brought us to this crisis is the violation of these 3 rules.

“Toxic” capitalism is looking for easy and fast profit. Which means, to make profit without any human labour involved. Basically it’s gambling: instead of investing some money in a company –looking forward to making profit out of the human labour of the people working for it- I buy stocks of a company today, only to raise the price of the stock and sell tomorrow. This way I make easy money but I’m a problem to the other shareholders, but also to the company itself. This tactic is violating rule A. The same way that common people can invest some money in the stock market, investment banks invest huge amounts of money in countries, buying bonds etc. But what happens when, being an investment bank, I don’t invest in german bonds because the german economy is reliable (“healthy” capitalism), but instead I invest in Greece just because I can gamble and make money easier? Who are the shareholders who lose from my gambling? Simply the country’s citizens. And the company is Greece.

Then, there was this other method, investors putting money on several prospects. It goes like this: I buy some investment products, in US dollars. Then the US dollar is rising towards the Euro, I resell it to some other investor. So, I make some profit by selling it, but also by currency exchanging. This is making money out of thin air, but let’s says that there’s still a bit of risk in such a move. What if an investor puts money on 2 prospects, maybe even contradicted to each other? Among gamblers there is the term known as “house edge”. House edge means that whatever result there is in a game, the house always has a profit, even a small one. Now, back to investments, when I put some millions on one prospect, my move is mistaken as “honest” by the market. So, due to mass psychology, some people will always follow my move. But they can’t see the other few millions I put on the opposite prospect, so usually they end up losing their money. This is violating rule B.

Some of the American investment banks (that have been torturing Greece lately) own rating agencies. Rating agencies are the ones that every now and then give a rate to the investment products of countries (among other stuff).

A note here: American rating agencies have the right to rate EU-countries’ investment products, while European rating agencies are not recognized by the US. It’s as simple as “you need us, we don’t need you”.

So it’s more than obvious that American investment banks have the pie and eat it too, as far as EU economy goes. When a rating agency (which has an investment bank behind it) is downgrading e.g. greek investment products is as if the investment banks were saying they don’t want to lend Greece any money. This makes the rest of the investment market cautious, so no one wants to lend Greece and as a result loan interests rise. This is called “self-fulfilling prophecy”. To give a better picture on how real this is, right after Greece signed the aid agreement with the IMF, rating agencies downgraded greek investment products to "junk" category so the chairman of the European Central Bank (the equal to the Federal Reserve Bank in the US) said that  the ECB will still buy greek bonds, despite the bad ratings. The ECB just confessed that rating agencies play their own game, and since we, as the EU, need to keep the Euro strong, we don’t care about their ratings. This is ridiculous: the same group of countries that have been asking the rating agencies their opinion on their investment products, now say that they just don’t care about their opinion. This is violating rule C. Because eventually, US investment products are not in fair competition to the EU-countries investment products, since the rating of EU-countries investment products are in the hands of their competitor! Some people say that capital doesn’t have nationality. I say, it shouldn’t, but it still does.

The Obama administration lately voted new laws concerning the freedom of banks to do certain moves, but only within the US. They can still do their gambling outside the US. In a sense, they'd better do so, for American economy to get over the recession. Obama only wanted to make sure that there will be no new collapse in the real estate or any other market in the US. These “toxic” tactics that made the Lehman Bros collapse and took with it so many other banks as a domino, also affect the psychology of the real market, unemployment etc. In other words Obama told the banks “do whatever you want, but not in our own yard”.

The conclusion is that this crisis concerns Europe, not just because “that’s life” but mostly because there was a concrete intention behind it all. (Of course there is a crisis of capitalism as a system, but in my opinion it has to do with environmental issues more than with anything else) One would say “but why do the investment banks do this to Greece instead of to Germany?” The answer is that in Greece they found more vulnerable ground. The rating agencies may be gambling with countries but they also need to be considered reliable. If they downgraded the german or the french investment products they would lose some of their reliability. So they are looking for someone who’s on the brink of the abyss anyways and then they start pushing. It’s obvious already: by the next day that Greece signed the aid agreement, the rating agencies have been attacking Portugal and Spain, as the 2 next weakest EU economies. Besides, by hitting the PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) they are sure that Germany gets the message too.

What really happens now is an attack of the american economy against the EU economy. EU was in deep slumber, it’s decision making system is too slow, it hadn't forethought of means to protect itself against such an attack. What’s worse is that the EU still has some contradicted interests in its body. Maybe they trusted the Americans more than they should have.

The goal for the american economy is to step n the EU economy. Greece is the Trojan horse of the Americans, used by the IMF. It proved that the IMF wasn’t necessary, neither its money, nor its know-how. Greece is getting a 110 billion euros financial aid, of which only 30 billion come from the IMF. But as we’ve already seen in the article Introduction to the IMF, the point is not for the IMF to get its money back – they now this will never happen. The point is the exploitation of soon-to-become ex-public sector businesses, energy, natural resources. Greece will not collapse – as a country, I don’t know about the society – because they don’t want us to collapse. They are just proving us for once more that our collapse is in their hands and they wanted us to beg before they come to save us.

Είμαι πολύ φορτισμένος, έχουν συμβεί πολλά πράγματα σε λίγες μέρες, δεν έχω τον απαραίτητο χρόνο να τα αφομοιώσω. Δεν έχω κάτι συγκεκριμένο να γράψω, δεν υπάρχει τίτλος σε αυτό το άρθρο.

Ως χώρα βρισκόμαστε εδώ και καιρό στο χείλος του γκρεμού, κι αυτό είναι κάτι που θα το αντέξουμε. Το ότι πλέον είμαστε και ως κοινωνία στο χείλος του γκρεμού, δεν ξέρω αν μπορούμε να το αντέξουμε.

Όλοι το λέγαμε. Εγώ, φίλοι μου, συγγενείς μου, στα ΜΜΕ, τα διπλανά τραπέζια στα καφέ. Ότι θα έρθει μια μέρα που θα τελειώσει αυτό το ψέμμα. Δεν είμαστε σε μια χώρα σαν την Αυστραλία, απομονωμένη, να μην έχουμε δει με τα μάτια μας ανθρώπους απελπισμένους. Μόνο τα τελευταία 20 χρόνια είδαμε Ιρακινούς, Σέρβους, Αλβανούς, Βούλγαρους να περνάνε πολύ χειρότερα από οτιδήποτε μπορέσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι θα συμβεί σε εμάς. Ζούσαμε με τη σιγουριά ότι «αυτό το πράγμα δεν θα γινόταν ποτέ εδώ». Νομίζαμε ότι είχαμε περάσει τα πιο δύσκολα, τον πόλεμο, τον εμφύλιο, τη δικτατορία. Κι ότι από εδώ και πέρα θα είμαστε στον αυτόματο πιλότο και ότι μόνο καλύτερα μπορούν να πηγαίνουν τα πράγματα. Λέγαμε ότι θα τελειώσει αυτό το ψέμμα, αλλά δεν σκεφτόμασταν το πώς θα τελειώσει. Γιατί, σκεφτόμασταν, ότι είμαστε οι πιο υποβαθμισμένοι στην ΕΕ, οπότε μόνο με αυτούς που περνάνε καλύτερα μπορούμε να μοιάσουμε. Νομίζαμε ότι για εμάς, πιο κάτω δεν έχει. Πόσο αστείο ακούγεται τώρα. Έχω μια φίλη στη ­­­­­Σερβία, μιλάγαμε πρόσφατα, και της περιέγραφα την κατάσταση. Μου είπε «έλα μωρέ, δεν είναι τίποτα, εμείς περνάγαμε το ίδιο πράγμα και ταυτόχρονα είχαμε δικτατορία και μας βομβαρδίζανε».

Ο κόσμος διαδηλώνει, εξοργίζεται. Και το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να εμπιστευτεί. Και ακόμα χειρότερο είναι ότι τώρα πια οι αποφάσεις δεν είναι στα χέρια μας. Ο πρωθυπουργός το ομολόγησε χτες στη Βουλή όταν τον κατηγόρησαν για τα σκληρά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση. Είπε «μην κατηγορείτε εμένα, κατηγορείστε το ΔΝΤ». Ουσιαστικά είμαστε υπό οικονομική κατοχή. Ως πολίτης αυτής της χώρας δεν μπορώ να στείλω κανένα μήνυμα στους ανθρώπους του ΔΝΤ. Δεν μπορώ ούτε να τους ψηφίσω, ούτε να μην τους ψηφίσω. Μπορώ είτε να μείνω στη χώρα και να κάνω αυτό που λένε, είτε να φύγω από τη χώρα. Αν επικρατήσει το χάος, θα βρεθούμε και υπο πραγματική κατοχή. Το Σύνταγμα της ΕΕ προβλέπει ότι αν σε μια χώρα υπάρχουν αναταραχές που δεν μπορεί η τοπική κυβέρνηση να ελέγξει, τον έλεγχο αναλαμβάνουν μικτά στρατεύματα των χωρών μελών.

Προσωπικά, δεν με πειράζει να στερηθώ κάποια λεφτά, υπό τον όρο ότι θα οργανωθεί ένα πραγματικό δίκαιο κράτος. Με πειράζει πολύ όμως να συνεχίσω να βλέπω για την υπόλοιπη ζωή μου εκείνους τους πολιτικούς που μας έφεραν μέχρι εδώ, να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Ο περισσότερος κόσμος λέει να πάνε φυλακή, να τους κρεμάσουνε. Εγώ δεν θέλω να πάνε φυλακή, είμαι κατά του θεσμού της φυλακής. Θέλω να γίνει κατάσχεση της περιουσίας τους και να τους στείλουμε στην εξορία. Να πρέπει να πάνε σε μια ξένη χώρα και να πρέπει να ζήσουν από τη δουλειά τους. Αν γίνει αυτό, δεν με πειράζει ακόμα και να δουλέψω 10 χρόνια με μόνη αμοιβή ένα σπίτι και το φαγητό μου.

Αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ψυχραιμία στην κοινωνία. Οι άνθρωποι συζητάνε όλη την ώρα τα ίδια πράγματα, συχνά τσακώνονται. Μετά κατεβαίνουν μαζί στη διαδήλωση και ξεσπάνε πάνω στους μπάτσους. Περίεργος ρόλος κι αυτός των μπάτσων. Την Τετάρτη 3 άνθρωποι πέθαναν από ασφυξία όταν κάποιοι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά σε μια τράπεζα. Την Πέμπτη οι μπάτσοι αντιμετώπισαν ειρηνικούς διαδηλωτές με τρόπο που εύκολα θα μπορούσε να προκαλέσει νέα θύματα.

Η Ελλάδα μοιάζει με μια έκταση γης που ξαφνικά βρέθηκαν εγκλωβισμένοι 12 εκ. κάτοικοι και πρέπει να αποφασίσουν με ποιο τρόπο θα οργανώσουν τη ζωή τους, χωρίς να υπάρχει τίποτα. Και ο καθένας κάνει του κεφαλιού του, έχοντας στο μυαλό του μια δική του έννοια για τη «νίκη». Ένα πραγματικό Survivor.

Ας αναπαυθούν εν ειρήνη οι 3 και ας προσπαθήσουμε όλοι όσοι πάμε σε διαδηλώσεις να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να μην κινδυνέψει άλλη ζωή, αν δεν κινδυνεύει η δική μας.